तुकारामगाथा १००१ - ११००
तुकारामगाथा १००१ - ११००
1001 करितों कवित्व म्हणाल
हें कोणी । नव्हे माझी वाणी पदरींची ॥1॥ माझिये युक्तीचा नव्हे हा प्रकार । मज विश्वंभर बोलवितो ॥ध्रु.॥ काय मी
पामर जाणे अर्थभेद । वदवी गोविंद तें चि वदें ॥2॥ निमित्त मापासी बैसविलों आहें । मी तों कांहीं नव्हे
स्वामिसत्ता ॥3॥ तुका
म्हणे आहें
पाईक चि खरा । वागवितों मुद्रा नामाची हे ॥4॥
1002 आम्हीं गावें
तुम्हीं कोणीं कांहीं न म्हणावें । ऐसें तंव आम्हां
सांगितलें नाहीं देवें ॥1॥ म्हणा
रामराम टाळी वाजवा हातें । नाचा डोला प्रेमें आपुलिया स्वहितें ॥ध्रु.॥ सहज घडे तया
आळस करणें तें काई । अग्नीचें भातुकें हात पाळितां
कां पायीं ॥2॥
येथें नाहीं लाज भक्तीभाव लौकिक । हांसे तया घडे ब्रह्महत्यापातक ॥3॥ जया जैसा भाव निरोपण करावा । येथें नाहीं चाड ताळविताळ या
देवा ॥4॥ सदैव ज्यां कथा काळ घडे श्रवण । तुका म्हणे येर
जन्मा आले पाषाण ॥5॥
1003 देव घ्या कोणी देव
घ्या कोणी । आइता आला घर पुसोनी ॥1॥ देव न लगे देव न लगे । सांटवणेचे रुधले जागे ॥ध्रु.॥ देव
मंदला देव मंदला । भाव बुडाला काय करूं ॥2॥ देव घ्या फुका देव घ्या फुका । न लगे रुका मोल कांहीं ॥3॥ दुबळा तुका भावेंविणें । उधारा देव घेतला रुणें ॥4॥
1004 विष्णुमय सर्व
वैष्णवांसी ठावें । येरांनीं वाहावे भार माथां ॥1॥ साधनें संकटें सर्वांलागीं सीण । व्हावा लागे क्षीण अहंमान
॥ध्रु.॥ भाव हा कठीण वज्र हें भेदवे । परि न छेदवे मायाजाळ ॥2॥ तुका म्हणे वर्म भजनें चि सांपडे । येरांसी तों पडे ओस दिशा ॥3॥
1005 कीर्तनाची गोडी ।
देव निवडी आपण ॥1॥ कोणी व्हा रे
अधिकारी । त्यासी हरि देईल ॥ध्रु.॥ वैराग्याचे बळें । साही खळ जिणावे ॥2॥ उरेल ना उरी । तुका करी बोभाट ॥3॥
1006 कायावाचामन ठेविलें
गाहाण । घेतलें तुझें रिण जोडीलागीं ॥1॥ अवघें आलें आंत पोटा पडिलें थीतें । सारूनि निश्चिंत जालों
देवा ॥ध्रु.॥ द्यावयासी आतां नाहीं तोळा मासा । आधील मवेशा तुज ठावी ॥2॥ तुझ्या रिणें गेले बहुत बांधोन । जाले मजहून थोरथोर ॥3॥ तुका म्हणे तुझे खतीं जें गुंतलें । करूनि आपुलें घेई देवा ॥4॥
1007 करिसी कीं न करिसी
माझा अंगीकार । हा मज विचार पडिला देवा ॥1॥ देसी कीं न देसी पायांचें दर्शन । म्हणऊनि
मन स्थिर नाहीं ॥ध्रु.॥ बोलसी कीं न बोलसी मजसवें देवा । म्हणोनियां
जीवा भय वाटे ॥2॥ होईल कीं न होय तुज
माझा आठव । पडिला संदेह हा चि मज ॥3॥ तुका म्हणे मी कर्माचे हीण । म्हणऊनि सीण करीं देवा ॥4॥
1008 ऐसा माझा आहे
भीडभार । नांवाचा मी फार वांयां गेलों ॥1॥ काय सेवा रुजु आहे सत्ताबळ । तें मज राउळ कृपा करी ॥ध्रु.॥ काय याती शुद्ध आहे
कुळ कर्म । तेणें पडे वर्म तुझे ठायीं ॥2॥ कोण तपोनिध दानधर्मसीळ । अंगीं एक बळ आहे सत्ता ॥3॥ तुका म्हणे वांयां जालों भूमी भार । होईल विचार काय नेणों
॥4॥
1009 साच मज काय कळों
नये देवा । काय तुझी सेवा काहे नव्हे ॥1॥ करावें तें बरें जेणें समाधान । सेवावें हें वन न बोलावें
॥ध्रु.॥ शुद्ध माझा भाव होइल तुझे पायीं । तरि च हें देइ निवडूनि ॥2॥ उचित अनुचित कळों आली गोष्टी । तुझे कृपादृष्टी पांडुरंगा
॥3॥ तुका म्हणे मज पायांसवे चाड । सांगसी तें गोड आहे मज ॥4॥
1010 नाहीं कंटाळलों परि
वाटे भय । करावें तें काय न कळतां ॥1॥ जन वन आम्हा समान चि जालें । कामक्रोध गेले पावटणी ॥ध्रु.॥ षडऊर्मी शत्रु
जिंतिले अनंता । नामाचिया सत्ताबळें तुझ्या ॥2॥ म्हणऊनिं मुख्य धर्म आम्हा सेवकांचा ऐसा । स्वामी
करी शिरसा पाळावें तें ॥3॥ म्हणऊनिं
तुका अवलोकुनी पाय । वचनाची पाहे वास एका ॥4॥
1011 वांयांविण वाढविला
हा लौकिक । आणिला लटिक वाद दोघां ॥1॥ नाहीं ऐसा जाला देव माझ्या मतें । भुकेलें जेवितें काय जाणे
॥ध्रु.॥ शब्दज्ञानें गौरविली हे वैखरी । साच तें अंतरीं बिंबे चि ना ॥2॥ जालों परदेशी गेले दोन्ही ठाय । संसार ना पाय तुझे देवा ॥3॥ तुका म्हणे मागें कळों येतें ऐसें । न घेतों हें पिसें लावूनियां ॥4॥
1012 न कळे तत्वज्ञान मूढ
माझी मती । परि ध्यातों चित्तीं चरणकमळ ॥1॥ आगमाचे भेद मी काय जाणें । काळ तो चिंतनें सारीतसें ॥ध्रु.॥
कांहीं नेणें परि म्हणवितों दास । होइल त्याचा त्यास अभिमान ॥2॥ संसाराची सोय सांडिला मारग । दुराविलें जग एका घायें ॥3॥ मागिल्या लागाचें केलेंसे खंडण । एकाएकीं मन राखियेलें ॥4॥ तुका म्हणे अगा रखुमादेवीवरा । भक्तकरुणाकरा
सांभाळावें ॥5॥
1013 इतुलें करीं देवा
ऐकें हें वचन । समूळ अभिमान जाळीं माझा ॥1॥ इतुलें करीं देवा ऐकें हे गोष्टी । सर्व समदृष्टी तुज देखें
॥ध्रु.॥ इतुलें करीं देवा विनवितों तुज । संतांचे चरणरज वंदीं माथां ॥2॥ इतुलें करीं देवा ऐकें हे मात । हृदयीं पंढरीनाथ
दिवसरात्रीं ॥3॥
भलतिया भावें तारीं पंढरीनाथा । तुका म्हणे आतां शरण आलों ॥4॥
1014 तुझा दास ऐसा म्हणती
लोकपाळ । म्हणऊनि सांभाळ करीं माझा ॥1॥ अनाथाचा नाथ पतितपावन । हें आतां जतन करीं नाम ॥ध्रु.॥ माझें
गुण दोष पाहातां न लगे अंत । ऐसें माझें चित्त मज ग्वाही ॥2॥ नेणें तुझी कैसी करावी हे सेवा । जाणसी तूं देवा
अंतरींचें ॥3॥ तुका
म्हणे तूं
या कृपेचा सिंधु । तोडीं भवबंधु माझा देवा ॥4॥
1015 जाणावें ते काय
नेणावें ते काय । ध्यावे तुझे पाय हें चि सार ॥1॥ करावें तें काय न करावें तें काय । ध्यावें तुझे पाय हें चि
सार ॥ध्रु.॥ बोलावें तें काय न बोलावें तें काय । ध्यावे तुझे पाय हें चि सार ॥2॥ जावें तें कोठें न वजावे आतां । बरवें आठवितां नाम तुझें
॥3॥ तुका म्हणे तूं करिसी तें सोपे । पुण्यें होती पापें आमुच्या मतें ॥4॥
1016 नको ब्रह्मज्ञान
आत्मिस्थतिभाव । मी भक्त
तूं देव ऐसें करीं ॥1॥ दावीं रूप मज गोपिकारमणा । ठेवीन चरणांवरी माथा ॥ध्रु.॥
पाहोनि श्रीमुख देइन आलिंगन । जीवें निंबलोण उतरीन ॥2॥ पुसतां सांगेन हितगुज मात । बैसोनि एकांत सुखगोष्टी ॥3॥ तुका म्हणे यासी न लावीं उशीर । माझें अभ्यंतर जाणोनियां ॥4॥
1017 मागें शरणागत
तारिले बहुत । म्हणती दीनानाथ तुज देवा ॥1॥ पाहिले अपराध नाहीं याती कुळ । तारिला अजामेळ गणिका भिल्ली
॥ध्रु.॥ अढळपदीं बाळ बैसविला धुरु । क्षीराचा सागरु उपमन्ये ॥2॥ गजेंद्रपशु नाडियें जळचरें । भवसिंधुपार उतरिला ॥3॥ प्रल्हाद अग्नींत राखिला जळांत । विषाचें अमृत तुझ्या
नामें ॥4॥ पांडवां संकट पडतां जडभारी । त्यांचा तू कैवारी नारायणा ॥5॥ तुका म्हणे तूं या अनाथाचा नाथ । ऐकोनियां मात शरण आलों ॥6॥
1018 तुझा शरणागत जालों
मी अंकित । करीं माझें हित पांडुरंगा ॥1॥ पतितपावन तुझी ब्रीदावळी । ते आतां सांभाळीं मायबापा
॥ध्रु.॥ अनाथाचा नाथ बोलतील संत ऐकोनियां मात विश्वासलों ॥2॥ न करावी निरास न धरावें उदास । देइ याचकास कृपादान ॥3॥ तुका म्हणे मी तों पातकांची रासी । देइ पायापासीं ठाव देवा ॥4॥
1019 सर्वस्वाचा त्याग
तो सदा सोंवळा । न लिंपे विटाळा अग्नि जैसा ॥1॥ सत्यवादी करी संसार सकळ । अलिप्त कमळ जळीं जैसें ॥ध्रु.॥
घडे ज्या उपकार भूतांची दया । आत्मिस्थति तया अंगीं वसे ॥2॥ नो बोले गुणदोष नाइके जो कानीं । वर्तोणी तो
जनीं जनार्दन ॥3॥ तुका
म्हणे
वर्म जाणितल्याविण । पावे करितां सीण सांडीमांडी ॥4॥
1020 कुळधर्म ज्ञान
कुळधर्म साधन । कुळधर्में निधान हातीं चढे ॥1॥ कुळधर्म भक्ति
कुळधर्म गति । कुळधर्म विश्रांति पाववील ॥ध्रु.॥ कुळधर्म
दया कुळधर्म उपकार । कुळधर्म सार साधनाचें ॥2॥ कुळधर्म महत्व कुळधर्म मान । कुळधर्म पावन परलोकींचें ॥3॥ तुका म्हणे कुळधर्म दावी देवीं देव । यथाविध भाव जरीं होय ॥4॥
1021 पुण्य परउपकार पाप
ते परपीडा । आणीक नाहीं जोडा दुजा यासी ॥1॥ सत्य तो चि धर्म असत्य तें कर्म । आणीक हे वर्म नाहीं दुजें
॥ध्रु.॥ गति ते चि मुखीं नामाचें स्मरण । अधोगति जाण विन्मुखते ॥2॥ संतांचा संग तो चि स्वर्गवास । नर्क तो उदास अनर्गळा ॥3॥ तुका म्हणे उघडें आहे हित घात । जयाचें उचित करा तैसें ॥4॥
1022 न वजे वांयां
कांहीं ऐकतां हरिकथा । आपण करितां वांयां न वजे ॥1॥ न वजे वांयां कांहीं देवळासी जातां । देवासी पूजितां वांयां
न वजे ॥ध्रु.॥ न वजे वांयां कांहीं केलिया तीर्थ । अथवा कां व्रत वांयां न वजे ॥2॥ न वजे वांयां जालें संतांचें दर्शन । शुद्ध आचरण वांयां न
वजे ॥3॥ तुका म्हणे भाव असतां नसतां । सायास करितां वांयां न वजे ॥4॥
1023 चित्तीं धरीन मी
पाउलें सकुमारें । सकळ बिढार संपत्तीचें ॥1॥ कंठीं धरिन मी नाम अमृताची वल्ली । होईल राहिली शीतळ तनु
॥ध्रु.॥ पाहेन श्रीमुख साजिरें सुंदर । सकळां अगर लावण्यांचें ॥2॥ करिन अंगसंग बाळकाचे परी । बैसेन तों वरी नुतरीं कडिये ॥3॥ तुका म्हणे हा केला तैसा होय । धरिली मनें सोय विठोबाची ॥4॥
1024 बाळ मातेपाशीं
सांगे तानभूक । उपायाचें दुःख काय जाणे ॥1॥ तयापरी करीं पाळण हें माझें । घेउनियां ओझें सकळ भार
॥ध्रु.॥ कासया गुणदोष आणिसील मना । सर्व नारायणा अपराधी ॥2॥ सेवाहीन दीन पातकांची रासी । आतां विचारिसी काय ऐसें ॥3॥ जेणें काळें पायीं अनुसरलें चित्त । निर्धार हें हित
जालें ऐसें ॥4॥ तुका
म्हणे तुम्ही तारिलें बहुतां । माझी कांहीं चिंता असों दे वो ॥5॥
1025 जीवनावांचूनि तळमळी
मासा । प्रकार हा तैसा होतो जीवा ॥1॥ न संपडे जालें भूमिगत धन । चरफडी मन तयापरी ॥ध्रु.॥ मातेचा
वियोग जालियां हो बाळा । तो कळवळा जाणा देवा ॥2॥ सांगावे ते किती तुम्हांसी
प्रकार । सकळांचें सार पाय दावीं ॥3॥ ये चि चिंते माझा करपला भीतर । कां नेणों विसर पडिला माझा
॥4॥ तुका म्हणे तूं हें जाणसी सकळ । यावरि कृपाळ होइ देवा ॥5॥
1026 शरण आलें त्यासी न
दावीं हे पाठी । ऐका जगजेठी विज्ञापना ॥1॥ अळविती तयांसी उत्तर झडकरी । द्यावें परिसा हरी विज्ञापना ॥ध्रु.॥
गांजिलियाचें करावें धांवणें । विनंती नारायणें परिसावी हे ॥2॥ भागलियाचा होइ रे विसांवा । परिसावी केशवा विज्ञापना ॥3॥ अंकिताचा भार वागवावा माथां । परिसावी अनंता विज्ञापना ॥4॥ तुका म्हणे आम्हां विसरावें ना देवा । परिसावी हे देवा विज्ञापना ॥5॥
1027 कोण आम्हां पुसे
सिणलें भागलें । तुजविण उगलें पांडुरंगा ॥1॥ कोणापाशीं आम्हीं सांगावें सुखदुःख । कोण तानभूक निवारील ॥ध्रु.॥ कोण या
तापाचा करील परिहार । उतरील पार कोण दुजा ॥2॥ कोणापें इच्छेचें मागावें भातुकें । कोण कवतुकें बुझावील
॥3॥ कोणावरी आम्हीं करावी हे सत्ता । होइल साहाता कोण दुजा ॥4॥ तुका म्हणे अगा स्वामी सर्व जाणां । दंडवत चरणां तुमच्या देवा ॥5॥
1028 तेव्हां धालें पोट
बैसलों पंगती । आतां आम्हां मुक्तीपांग काई ॥1॥ धांवा केला आतां होईल धांवणे । तया
कायी करणें लागे सध्या ॥ध्रु.॥ गायनाचा आतां कोठें उरला काळ । आनंदें सकळ भरी
आलें ॥2॥ देवाच्या सख्यत्वें विषमासी ठाव । मध्यें कोठें वाव राहों
सके ॥3॥ तेव्हां जाली अवघी बाधा वाताहात । प्रेम हृदयांत
प्रवेशलें ॥4॥ तुका
म्हणे आम्हीं
जिंतिलें भरवसा । देव कोठें दासा मोकलितो ॥5॥
1029 तरि कां पवाडे
गर्जती पुराणें । असता नारायण शक्तीहीन ॥1॥ कीर्तीविण नाहीं नामाचा डांगोरा । येर कां इतरां वाणीत ना
॥ध्रु.॥ तरि च म्हणा तो आहे चिरंजीव । केलियाचा जीव सुखीं गुण ॥2॥ चांगलेपण हें निरुपायता अंगीं । बाणलें श्रीरंगा म्हणऊनि ॥3॥ तरि च हा थोर सांगितलें करी । अभिमान हरीपाशीं नाहीं ॥4॥ तुका म्हणे तरि करिती याची सेवा । देवापाशीं हेवा नाहीं कुडें ॥5॥
1030 अविट हें क्षीर
हरिकथा माउली । सेविती सेविली वैष्णवजनीं ॥1॥ अमृत राहिलें लाजोनि माघारें । येणें रसें थोरें
ब्रह्मानंदे ॥ध्रु.॥ पतित पातकी पावनपंगती । चतुर्भुज होती देवाऐसे ॥2॥ सर्व सुखें तया मोहोरती ठाया । जेथें दाटणी या वैष्णवांची
॥3॥ निर्गुण हें सोंग धरिलें गुणवंत । धरूनियां प्रीत गाये
नाचे ॥4॥ तुका म्हणे केलीं साधनें गाळणी । सुलभ कीर्तनीं होऊनी ठेला ॥5॥
1031 संसारसोहळे भोगितां
सकळ । भक्तां त्याचें बळ विटोबाचें ॥1॥ भय चिंता धाक न मनिती मनीं । भक्तां चक्रपाणि
सांभाळीत ॥ध्रु.॥ पापपुण्य त्यांचें धरूं न शके अंग । भक्तांसी
श्रीरंग सर्वभावे ॥2॥
नव्हती ते मुक्त
आवडे संसार । देव भक्तां भार सर्व वाहे ॥3॥ तुका म्हणे देव भक्तां
वेळाईत । भक्त
ते निश्चिंत
त्याचियानें ॥4॥
1032 देवासी अवतार भक्तांसी
संसार । दोहींचा विचार एकपणें ॥1॥ भक्तांसी सोहळे देवाचिया अंगें । देव त्यांच्या संगें सुख भोगी
॥ध्रु.॥ देवें भक्तां रूप दिलासे आकार । भक्ति त्याचा पार वाखाणिला ॥2॥ एका अंगीं दोन्ही जालीं हीं निर्माण । देवभक्तपण
स्वामिसेवा ॥3॥ तुका
म्हणे
येथें नाहीं भिन्नभाव । भक्त
तो चि देव देव भक्त ॥4॥
1033 हुंबरती गाये
तयांकडे कान । कैवल्यनिधान देउनि ठाके ॥1॥ गोपाळांची पूजा उच्छिष्ट कवळी । तेणें वनमाळी
सुखावला ॥ध्रु.॥ चोरोनियां खाये दुध दहीं लोणी । भावें चक्रपाणि गोविला तो ॥2॥ निष्काम तो जाला कामासी लंपट । गोपिकांची वाट पाहात बैसे
॥3॥ जगदानी इच्छी तुळसीएकदळ । भावाचा सकळ विकिला तो ॥4॥ तुका म्हणे हें चि चैतन्यें सावळें । व्यापुनि निराळें राहिलेंसे ॥5॥
1034 समर्थासी नाहीं
वर्णावर्णभेद । सामग्री ते सर्व सिद्ध घरीं ॥1॥ आदराचे ठायीं बहु च आदर । मागितलें फार तेथें वाढी ॥ध्रु.॥
न म्हणे सोइरा सुहुर्द आवश्यक । राजा आणि रंक सारिखा चि ॥3॥ भाव देखे तेथें करी लडबड । जडा राखे जड निराळें चि ॥3॥ कोणी न विसंभे याचकाचा ठाव । विनवुनी देव शंका फेडी ॥4॥ तुका म्हणे पोट भरुनी उरवी । धालें ऐसें दावी अनुभवें ॥5॥
1035 आले भरा केणें ।
येरझार चुके जेणें ॥1॥ उभें केलें विटेवरी
। पेंठ इनाम पंढरी ॥ध्रु.॥ वाहाती मारग । अवघें मोहोरलें जग ॥2॥ तुका म्हणे माप । खरें आणा माझे बाप ॥3॥
1036 लक्ष्मीवल्लभा
। दिनानाथा पद्मनाभा ॥1॥ सुख वसे तुझे पायीं
। मज ठेवीं ते चि ठायीं ॥ध्रु.॥ माझी अल्प हे वासना । तूं तो उदाराचा
राणा ॥2॥ तुका म्हणे भोगें । पीडा केली धांव वेगें ॥3॥
1037 करीं ऐसें जागें ।
वेळोवेळां पायां लागें ॥1॥ प्रेम झोंबो कंठीं
। देह धरणिये लोटीं ॥ध्रु.॥ राहे लोकाचार । पडे अवघा विसर ॥2॥ तुका म्हणे ध्यावें । तुज विभीचारभावें ॥3॥
1038 टाळ दिडी हातीं ।
वैकुंठींचे सांगाती ॥1॥ जाल तरी कोणा जा गा
। करा सिदोरी ते वेगा ॥ध्रु.॥ जाती सादावीत । तेथें असों द्यावें चित्त ॥2॥ तुका म्हणे बोल । जाती बोलत विठ्ठल ॥3॥
1039 वांयां जातों देवा
। नेणें भक्ती करूं सेवा ॥1॥ आतां जोडोनियां हात । उभा राहिलों निवांत ॥ध्रु.॥ करावें
तें काय । न कळें अवलोकितों पाय ॥2॥ तुका म्हणे दान । दिलें पदरीं घेईन ॥3॥
1040 जीव खादला देवत ।
माझा येणें महाभूतें । झोंबलें निरुतें । कांहीं करितां न सुटे ॥1॥ आतां करूं काय । न चले करितां उपाय । तुम्हां आम्हां सय ।
विघडाविघड केली ॥ध्रु.॥ बोलतां दुश्चिती । मी वो पडियेलें भ्रांती । आठव हा चित्तीं । न ये म्हणतां
मी माझें ॥2॥
भलतें चि चावळे । जना अवघिया वेगळे । नाठवती बाळें । आपपर सारिखें ॥3॥ नका बोलों सये । मज वचन न साहे। बैसाल त्या राहें । उग्या
वाचा खुंटोनी ॥4॥ तुम्हां आम्हां भेटी ।
नाहीं जाली जीवेंसाटीं । तुका म्हणे दृष्टी । पाहा जवळी आहे तों ॥5॥
1041 जींवीचा जिव्हाळा ।
पाहों आपुलिया डोळां ॥1॥ आम्हां
विठ्ठल एक देव । येर अवघे चि वाव ॥ध्रु.॥ पुंडलिकाचे पाठीं । उभा हात ठेवुनि
कटी ॥2॥ तुका म्हणे चित्तीं । वाहूं रखुमाईचा पती ॥3॥
1042 माझें आराधन ।
पंढरपुरींचें निधान ॥1॥ तया एकाविण दुजें ।
कांहीं नेणें पंढरीराजें ॥ध्रु.॥ दास विठ्ठलाचा । अंकित अंकिला ठायींचा ॥2॥ तुका म्हणे आतां । नव्हे पालट सर्वथा ॥3॥
1043 आतां आम्हां हें
चि काम । न विसंभावें तुझें नाम । वाहुनियां टाळी । प्रेमसुखें नाचावें ॥1॥ अवघी जाली आराणूक । मागें पुढें सकिळक । त्रिपुटीचें दुःख ।
प्रारब्ध सारिलें ॥ध्रु.॥ गोदातटें निर्मळें । देव देवांचीं देवळें । संत महंत
मेळें । दिवस जाय सुखाचा ॥2॥ तुका
म्हणे
पंढरीनाथा । आणिक नाहीं मज चिंता । योगक्षेम माथां । भार तुझ्या घातला ॥3॥
1044 चोरटें सुनें
मारिलें टाळे । केंउं करी परि न संडी चाळे ॥1॥ ऐसें एक दुराचारी गा देवा । आपुलिया जीवा घात करी ॥ध्रु.॥
नाक गेलें तरि लाज ना विचार । हिंडे फजितखोर दारोदारीं ॥2॥ तुका म्हणे कर्म बळिवंत गाढें । नेदी तया पुढेंमागें सरों ॥3॥
1045 मुनि मुक्त जाले भेणें गर्भवासा । आम्हां
विष्णुदासां सुलभ तो ॥1॥ अवघा चि संसार केला
ब्रह्मरूप । विठ्ठलस्वरूप म्हणोनियां ॥ध्रु.॥ पुराणीं उपदेश साधन उद्भट । आम्हां सोपी
वाट वैकुंठींची ॥2॥ तुका
म्हणे
जनां सकळांसहित । घेऊं अखंडित प्रेमसुख ॥2॥
1046 न करावी स्तुति
माझी संतजनीं । होईल या वचनीं अभिमान ॥1॥ भारें भवनदी नुतरवे पार । दुरावती दूर तुमचे पाय ॥2॥ तुका म्हणे गर्व पुरवील पाठी । होईल माझ्या तुटी
विठोबाची ॥3॥
1047 तुमचिये दासींचा
दास करूनि ठेवा । आशीर्वाद द्यावा हा चि मज ॥1॥ नवविधा काय बोलिली जे भक्ती ।
घ्यावी माझ्या हातीं संतजनीं ॥2॥ तुका म्हणे तुमच्या पायांच्या आधारें । उत्तरेन खरें
भवनदी ॥3॥
1048 चोर टेंकाचे निघाले
चोरी । आपलें तैसें पारखे घरीं ॥1॥ नाहीं नफा नागवे आपण । गमाविले कान हात पाय ॥ध्रु.॥ बुद्धीहीन
नये कांहीं चि कारणा । तयासवें जाणा तें चि सुख ॥2॥ तुका म्हणे नाहीं ठाउकें वर्म । तयासी कर्म वोडवलें ॥3॥
1049 समर्थाचें बाळ
कीविलवाणें दिसे । तरी कोणा हांसे जन देवा ॥1॥ अवगुणी जरी जालें तें वोंगळ । करावा सांभाळ लागे त्याचा ॥2॥ तुका म्हणे तैसा मी एक पतित । परि मुद्रांकित जालों तुझा ॥3॥
1050 गाढवाचे अंगीं
चंदनाची उटी । राख तया तेणें केलीसे भेटी ॥1॥ सहज गुण जयाचे देहीं । पालट कांहीं नव्हे तया ॥ध्रु.॥
माकडाचे गळां मोलाचा मणि । घातला चावुनी टाकी थुंकोनि ॥2॥ तुका म्हणे खळा नावडे हित । अविद्या वाढवी आपुलें मत ॥3॥
1051 नेणे सुनें चोर
पाहुणा मागता । देखून भलता भुंकतसे ॥1॥ शिकविलें कांहीं न चले तया । बोलियेले वांयां बोल जाती
॥ध्रु.॥ क्षीर ओकुनियां खाय अमंगळ । आपुली ते ढाळ जाऊं नेदी ॥2॥ वंदूं निंदूं काय दुराचार । खळाचा विचार तुका ह्मणे ॥3॥
1052 जन मानविलें वरी बाह्यात्कारीं
। तैसा मी अंतरीं नाहीं जालों ॥1॥ म्हणउनी पंढरीनाथा वाटतसे चिंता । प्रगट बोलतां लाज वाटे
॥ध्रु.॥ संतां ब्रह्मरूप जालें अवघें जन । ते माझे अवगुण न देखती ॥2॥ तुका म्हणे मी तों आपणांसी ठावा । आहें बरा देवा जैसा तैसा ॥3॥
1053 काम क्रोध माझे
जीताती शरीरीं । कोवळें तें वरी बोलतसें ॥1॥ कैसा सरतां जालों तुझ्या पायीं । पांडुरंगा कांहीं न कळे
हें ॥ध्रु.॥ पुराणींची ग्वाही वदतील संत । तैसें नाहीं चित्त शुद्ध जालें ॥2॥ तुका म्हणे मज आणूनि अनुभवा । दाखवीं हें देवा साच खरें ॥3॥
1054 स्तुति करीं जैसा
नाहीं अधिकार । न कळे विचार योग्यतेचा ॥1॥ तुमचें मी दास संतांचें दुर्बळ । करूनि सांभाळ राखा पायीं
॥ध्रु.॥ रामकृष्णहरि मंत्र उच्चारणा । आवडी चरणां विठोबाच्या ॥2॥ तुका म्हणे तुमचें सेवितों उच्छिष्ट । क्षमा करीं धीट
होऊनियां ॥3॥
1055 बहु दूरवरी । वेठी
ओझें होतें शिरीं ॥1॥ आतां उतरला भार ।
तुम्हीं केला अंगीकार ॥ध्रु.॥ बहु काकुलती । आलों मागें किती ॥2॥ तुका म्हणे देवा । आजि सफळ जाली सेवा ॥3॥
पाईक - अभंग 11
1056 पाईकपणें जोतिला
सिद्धांत । सुर धरी मात वचन चित्तीं ॥1॥ पाइकावांचून नव्हे कधीं सुख । प्रजांमध्यें दुःख न सरे पीडा
॥ध्रु.॥ तरि व्हावें पाईक जिवाचा उदार । सकळ त्यांचा भार स्वामी वाहे ॥2॥ पाइकीचें सुख जयां नाहीं ठावें । धिग त्यांनीं ज्यावें
वांयांविण ॥3॥ तुका
म्हणे एका
क्षणांचा करार । पाईक अपार सुख भोगी ॥4॥
1057 पाइकीचें सुख
पाइकासी ठावें । म्हणोनियां जीवें केली साटीं ॥1॥ येतां गोळ्या बाण साहिले भडमार । वर्षातां अपार वृष्टी वरी
॥ध्रु.॥ स्वामीपुढें व्हावें पडतां भांडण । मग त्या मंडन शोभा दावी ॥2॥ पाइकांनीं सुख भोगिलें अपार । शुद्ध आणि धीर अंतर्बाहीं ॥3॥ तुका म्हणे या सिद्धांताच्या खुणा । जाणे तो शाहाणा करी तो भोगी ॥4॥
1058 पाईक जो जाणे
पाइकींनीं भाव । लाग पगें ठाव चोरवाट ॥1॥ आपणां राखोनि ठकावें आणीक । घ्यावें सकळीक हरूनियां ॥ध्रु.॥
येऊं नेदी लाग लागों नेदी माग । पाईक त्या जग स्वामी मानी ॥2॥ ऐसें जन केलें पाइकें पाईक । जया कोणी भीक न
घलिती ॥3॥ तुका म्हणे ऐसे जयाचे पाईक । बळिया तो
नाइक त्रैलोकींचा ॥4॥
1059 पाइकांनीं पंथ
चालविल्या वाटा । पारख्याचा सांटा मोडोनियां ॥1॥ पारखिये ठायीं घेउनियां खाणें । आपलें तें जन राखियेलें
॥ध्रु.॥ आधारेंविण जें बोलतां चावळे । आपलें तें कळे नव्हे ऐसें ॥2॥ सांडितां मारग मारिती पाईक । आणिकांसी शीक
लागावया ॥3॥ तुका
म्हणे
विश्वा घेऊनि विश्वास । पाईक तयास सुख देती ॥4॥
1060 पाईक तो प्रजा
राखोनियां कुळ । पारखिया मूळ छेदी दुष्टा ॥1॥ तो एक पाईक पाइकां नाईक । भाव सकळीक स्वामिकाजीं ॥ध्रु.॥ तृणवत तनु सोनें ज्या
पाषाण । पाइका त्या भिन्न नाहीं स्वामी ॥2॥ विश्वासावांचूनि पाइकासी मोल । नाहीं मिथ्या बोल बोलिलिया
॥3॥ तुका म्हणे नये स्वामी उणेपण । पाइका जतन करी त्यासी ॥4॥
1061 धनी ज्या पाइका
मानितो आपण । तया भितें जन सकळीक ॥1॥ जिवाचे उदार शोभती पाईक । मिरवती नाईक मुगुटमणि ॥ध्रु.॥
आपुलिया सत्ता स्वामीचें वैभव । भोगिती गौरव सकळ सुख ॥2॥ कमाइचीं हीणें पडिलीं उदंडें । नाहीं तयां खंड येती जाती
॥3॥ तुका म्हणे तरि पाइकी च भली । थोडीबहुत केली स्वामिसेवा ॥4॥
1062 पाइकपणें खरा
मुशारा । पाईक तो खरा पाइकीनें ॥1॥ पाईक जाणें मारितें अंग । पाइकासी भंग नाहीं तया ॥ध्रु.॥ एके
दोहीं घरीं घेतलें खाणें । पाईक तो पणें निवडला ॥2॥ करूनि कारण स्वामी यश द्यावें । पाइका त्या नांव खरेपण ॥3॥ तुका म्हणे ठाव पाइकां निराळा । नाहीं स्वामी स्थळा गेल्याविण ॥4॥
1063 उंच निंच कैसी पाइकाची वोळी । कोण गांढे बळी निवडिले ॥1॥ स्वामिकाजीं एक सर्वस्वें तत्पर । एक ते कुचर आशाबद्ध
॥ध्रु.॥ प्रसंगावांचूनि आणिती आयुर्भाव । पाईक तो नांव मिरवी
वांयां ॥2॥ गणतीचे एक उंच निंच फार । तयांमध्यें शूर विरळा थोडे ॥3॥ तुका म्हणे स्वामी जाणे त्यांचा मान । पाईक पाहोन मोल करी ॥4॥
1064 एका च स्वामीचे पाईक सकळ । जैसें बळ तैसें मोल तया ॥1॥ स्वामिपदीं एकां ठाव उंच स्थळीं । एक तीं निराळीं जवळी
दुरी ॥ध्रु.॥ हीन कमाईचा हीन आन ठाव । उंचा सर्व भाव उंच पद ॥2॥ पाइकपणें तो सर्वत्र सरता । चांग तरी परता गांढ्या ठाव ॥3॥ तुका म्हणे मरण आहे या सकळां । भेणें अवकळा अभयें मोल ॥4॥
1065 प्रजी तो पाईक ओळीचा नाईक । पोटासाटीं एकें
जैशीं तैशीं ॥1॥ आगळें पाऊल
आणिकांसी तरी । पळती माघारीं तोडिजेती ॥ध्रु.॥ पाठीवरी घाय म्हणती
फटमर । धडा अंग शूर मान पावे ॥2॥ घेईल दरवडा देहा तो पाईक । मारी सकळीक सर्व हरी ॥3॥ तुका म्हणे नव्हे बोलाचें कारण । कमाईचा पण सिद्धी पावे
॥4॥
1066 जातीचा पाईक ओळखे पाइका । आदर
तो एका त्याचे ठायीं ॥1॥ धरितील पोटासाटीं
हतियेरें । कळती तीं खरें वेठीचींसीं ॥ध्रु.॥ जीताचें तें असे खरें घायडाय ।
पारखिया काय पाशीं लोपे ॥2॥ तुका
म्हणे
नमूं देव म्हुण जना । जालियांच्या खुणा जाणतसों ॥3॥ ॥11॥
1067 बुद्धीचा पालट धरा
रे कांहीं । मागुता नाहीं मनुष्यदेह ॥1॥ आपुल्या हिताचे नव्हती सायास । गृहदाराआसधनवित्त ॥ध्रु.॥
अवचितें निधान लागलें हें हातीं । भोगावी विपत्ती गर्भवास ॥2॥ यावें जावें पुढें ऐसें चि कारण । भोगावें पतन नरकवास ॥3॥ तुका म्हणे धरीं आठव या देहीं । नाहींतरि कांहीं बरें नव्हे ॥4॥
1068 आम्हीं
पतितांनीं घालावें सांकडें । तुम्हा लागे कोडें उगवणें ॥1॥ आचरतां दोष न धरूं सांभाळ । निवाड उकल तुम्हा हातीं
॥ध्रु.॥ न घेतां कवडी करावा कुढावा । पाचारितां देवा नामासाठीं ॥2॥ दयासिंधु नाम पतितपावन । हें आम्हां वचन
सांपडलें ॥3॥ तुका
म्हणे
करूं अन्यायाच्या कोटी । कृपावंत पोटीं तूं चि देवा ॥4॥
1069 जो भक्तांचा
विसावा । उभा पाचारितो धांवा ॥1॥ हातीं प्रेमाचें भातुकें । मुखीं घाली कवतुकें । भवसिंधू
सुखें । उतरी कासे लावूनि ॥ध्रु.॥ थोर भक्तांची आस । पाहे भोंवताली
वास ॥2॥ तुका म्हणे कृपादानी । फेडी आवडीची धणी ॥3॥
--: संकलन संतचरणरज श्री शाहू संभाजी भारती :--
1070 अखंड तुझी जया
प्रीति । मज दे त्यांची संगति । मग मी कमळापति । तुज नानीं कांटाळा ॥1॥ पडोन राहेन ते ठायीं । उगा चि संतांचिये पायीं । न मगें न
करीं कांहीं । तुझी आण विठोबा ॥ध्रु.॥ तुम्ही आम्ही पीडों
ज्यानें । दोन्ही वारती एकानें । बैसलों धरणें । हाका देत दारेशीं ॥2॥ तुका म्हणे या बोला । चित्त द्यावें बा विठ्ठला । न पाहिजे केला ।
अवघा माझा आव्हेर ॥3॥
1071 पुनीत केलें
विष्णुदासीं । संगें आपुलिया दोषी ॥1॥ कोण पाहे तयांकडे । वीर विठ्ठलाचे गाढे । अशुभ त्यांपुढें । शुभ होउनियां
ठाके ॥ध्रु.॥ प्रेमसुखाचिया रासी । पाप नाहीं ओखदासी ॥2॥ तुका म्हणे त्यांनीं । केली वैकुंठ मेदिनी ॥3॥
1072 जन देव तरी पायां
चि पडावें । त्याचिया स्वभावें चाड नाहीं ॥1॥ अग्नीचें सौजन्य शीतनिवारण । पालवीं बांधोनि नेतां नये ॥2॥ तुका म्हणे विंचु सर्प नारायण । वंदावे दुरोन शिवों नये ॥3॥
1073 भक्त भागवत जीवन्मुक्त
संत । महिमा अत्यद्भुत चराचरीं । ऐसिया अनंतामाजी
तूं अनंत । लीलावेश होत जगत्राता ॥1॥ ब्रह्मानंद तुकें तुळे आला तुका । तो हा विश्वसंख्या क्रीडे
जनीं ॥ध्रु.॥ शास्त्रा श्रेष्ठाचार अविरुद्ध क्रिया । तुझी भक्तराया
देखियेली । देऊनि तिळाजुळी काम्य निषिद्धांसी । विधिविण योगेशी
ब्रह्मार्पण ॥2॥ संत ग्रहमेळीं
जगधंद्या गिळी । पैल उदयाचळीं भानु तुका । संत वृंदें तीर्थ गौतमी हरिकथा ।
तुकया नर सिंहस्ता भेटों आली ॥3॥ शांति पतिव्रते जाले परिनयन । काम संतर्पण निष्कामता । क्षमा क्षमापणें
प्रसिद्ध प्रथा जगीं । तें तों तुझ्या अंगी मूर्तिमंत ॥4॥ दया दिनानाथा तुवा जीवविली । विश्वीं विस्तारली कीर्ति तुझी
। वेदवाक्यबाहु उभारिला ध्वज । पूजिले देव द्विज सर्वभूतें ॥5॥ अधर्म क्षयव्याधि धर्मांशीं स्पर्शला । तो त्वां उपचारिला
अनन्यभक्ति । ब्रह्म ऐक्यभावें भक्ति विस्तारिली । वाक्यें सपळ केलीं वेदविहितें ॥6॥ देहबुद्धी जात्या अभिमानें वंचलों । तो मी उपेक्षिलों न
पाहिजे । न घडो याचे पायीं बुद्धीचा व्यभिचार । मागे रामेश्वर
रामचंद्र ॥7॥
1074 भूत भविष्य कळों
यावें वर्तमान । हें तों भाग्यहीन त्यांची जोडी ॥1॥ आम्हीं विष्णुदासीं देव ध्यावा चित्तें । होणार तें होतें
प्रारब्धें ॥ध्रु.॥ जगरूढीसाटीं घातलें दुकान । जातो नारायण अंतरोनि ॥2॥ तुका म्हणे हा हो प्रपंच गाढा । थोरली ते पीडा रिद्धीसिद्धी
॥3॥
घोंगड्याचे अभंग
1075 ठकिलें काळा मारिली
दडी । दिली कुडी टाकोनियां ॥1॥ पांघुरलों बहु काळें । घोंगडें बळें सांडवलें ॥ध्रु.॥ नये
ऐसा लाग वरी । परते दुरी लपालें ॥2 ॥ तुका म्हणे आड सेवा । लाविला हेवा धांदली ॥3॥
1076 घोंगडियांचा पालट
केला । मुलांमुलां आपुल्यांत ॥1॥ कान्होबा तो मी च दिसें । लाविलें पिसें संवगडियां ॥ध्रु.॥
तो बोले मी उगाच बैसें । आनारिसें न दिसे ॥2॥ तुका म्हणे दिलें सोंग । नेदी वेंग जाऊं देऊं ॥3॥
1077 खेळों लागलों
सुरकवडी । माझी घोंगडी हारपली ॥1॥ कान्होबाचे पडिलों गळां । घेई गोपाळा देई झाडा ॥ध्रु.॥ मी
तों हागे उघडा जालों । अवघ्या आलों बाहेरी ॥2॥ तुका म्हणे बुद्धी काची । नाहीं ठायींची मजपाशीं ॥3॥
1078 घोंगडियांची एकी
राशी । त्याचपाशीं तें ही होतें ॥1॥ माझियाचा माग दावा । केला गोवा उगवों द्या ॥ध्रु.॥ व्हावें
ऐसें निसंतान । घेइन आन तुजपाशीं ॥2॥ तुका म्हणे लाहाण मोठा । सांड ताठा हा देवा ॥3॥
1079 नाहीं तुझे उगा पडत
गळां । पुढें गोपाळा जाऊं नको ॥1॥ चाहाड तुझे दाविन घरीं । बोलण्या उरी नाहीं ऐसी ॥ध्रु.॥ तुम्हां आम्हां पडदा
होता । सरला आतां सरोबरी ॥2॥ तुका
म्हणे उरती
गोठी । पडिली मिठी न सुटे ॥3॥
1080 तुम्हां आम्हां उरी
तोंवरी । जनाचारी ऐसें तैसी ॥1॥ माझें घोंगडें टाकुन देई । एके ठायीं मग
असों ॥ध्रु.॥ विरोधानें पडे तुटी । कपट पोटीं नसावें ॥2॥ तुका म्हणे तूं जाणता हरी । मज वेव्हारीं बोलविसी ॥3॥
1081 मुळींचा तुम्हां लागला
चाळा । तो गोपाळा न संडा ॥1॥ घ्यावें त्याचें
देणें चि नाहीं । ये चि वाहिं देखतसों ॥ध्रु.॥ माझी तरी घोंगडी मोठी । गांडीची
लंगोटी सोडिस ना ॥2॥ तुका
म्हणे म्यां
सांडिली आशा । हुंगिला फांसा येथुनियां ॥3॥
1082 घोंगडियास घातली
मिठी । न सोडी साटी केली जीवें ॥1॥ हा गे चोर धरा धांवा कोणी । घरांत राहाटे चहूं कोणी ॥ध्रु.॥
नोळखवे म्यां धरिला हातीं । देह्यादिप माय लाविली वाती ॥2॥ न पावे धांवणें मारितो हाका । जनाचारीं तुका नागवला ॥3॥
1083 आतां मी देवा
पांघरों काई । भिकेचें तें ही उरे चि ना ॥1॥ सदैव दुबळें नेणें चोर । देखोनि सुनाट फोडितो घर ॥ध्रु.॥
नाहीं मजपाशीं फुटकी फोडी । पांचांनीं घोंगडी दिली होती ॥2॥ तुका म्हणे जना वेगळें जालें । एक चि नेलें एकल्याचें ॥3॥
1084 मी माझें करित
होतों जतन । भीतरिल्या चोरें घेतलें खानें ॥1॥ मज आल्याविण आधीं च होता । मज न कळतां मज माजी ॥ध्रु.॥
घोंगडें नेलें घोंगडें नेलें । उघडें केलें उघडें चि ॥2॥ तुका म्हणे चोरटा चि जाला साव । सहज चि न्याय नाहीं तेथें ॥3॥
1085 घोंगडें नेलें सांगों
मी कोणा । दुबळें माझें नाणीत मना ॥1॥ पुढें तें मज न मिळे आतां । जवळी सत्ता दाम नाहीं ॥ध्रु.॥
सेटे महाजन ऐका कोणी । घोंगडियाची करा शोधणी ॥2॥ घोंगडियाचा करा बोभाट । तुका म्हणे जंव
भरला हाट ॥3॥
1086 माझें घोंगडें
पडिलें ठायीं । माग तया पायीं सांपडला ॥1॥ चोर तो भला चोर तो भला । पाठिसी घातला पुंडलिकें ॥ध्रु.॥
चोर कुठोरि एके चि ठायीं । वेगळें पाहावें नलगेच कांहीं ॥2॥ आणिकांचीं ही चोरलीं आधीं । माझें तयामधीं मेळविलें ॥3॥ आपल्या आपण शोधिलें तींहीं । करीन मी ही ते चि परी ॥4॥ तुका म्हणे माझें हित चि जालें । फाटकें जाउन धडकें चि आलें ॥5॥
1087 सर्प भुलोन गुंतला
नादा । गारुडियें फांदां घातलासे । हिंडवुनि पोट भरी दारोदारीं । कोंडुनि पेटारी असेरया ॥1॥ तैसी परी मज जाली पांडुरंगा । गुंतलों तो मी गा सोडीं आतां
। माझें मज कांहीं न चलेसें जालें । कृपा तुज न करितां ॥ध्रु.॥ आविसें मिनु
लावियला गळीं । भक्ष तो गिळी म्हणउनियां । काढूनि बाहेरी प्राण घेऊं पाहे ।
तेथे बापुमाये कवण रया ॥2॥ पक्षी पिलयां
पातलें आशा । देखोनियां फांसा गुंते बळें । मरण नेणें माया धांवोनि वोसरे ।
जीवित्व ना जालीं बाळें ॥3॥ गोडपणें मासी
गुंतली लिगाडीं । सांपडे फडफडी अधिकाअधिक । तुका म्हणे प्राण घेतला आशा ।
पंढरीनिवासा धाव घालीं ॥4॥
1088 यातिहीन मज काय तो
अभिमान । मानी तुज जन नारायणा ॥1॥ काय सुख मज तयाची हे खंती । आपुलाला घेती गुणभाव ॥ध्रु.॥
द्रव्यामुळें माथां वाहियेली चिंधी । होन जयामधीं होता गांठी ॥2॥ तुका म्हणे जन वंदितो वेगळा । मजसी दुर्बळा काय चाड ॥3॥
1089 शीतळ साउली आमुची
माउली । विठाई वोळली प्रेमपान्हा ॥1॥ जाऊनि वोसंगा वोरस । लागलें तें इच्छे पीई वरी ॥ध्रु.॥ कृपा
तनु माझा सांभाळी दुभूनि । अमृतजीवनी लोटलीसे ॥2॥ आनंदाचा ठाव नाहीं माझा चित्तीं । सागर तो किती उपमेसी ॥3॥ सैर जाये पडे तयेसी सांकडें । सांभाळीत पुढें मागें आस ॥4॥ तुका म्हणे चिंता कैसी ते मी नेणें । लडिवाळ तान्हें विठाईचें ॥5॥
रामचरित्र
1090 रामा वनवास । तेणें
वसे सर्व देश ॥1॥ केलें नामाचें जतन
। समर्थ तो नव्हे भिन्न ॥ध्रु.॥ वनांतरीं रडे । ऐसे पुराणीं पवाडे ॥2॥ तुका म्हणे ॠषिनेम । ऐसा कळोनि कां भ्रम ॥3॥
1091 राम म्हणे ग्रासोग्रासीं
। तो चि जेविला उपवासी ॥1॥ धन्यधन्य तें शरीर
। तीर्थांव्रतांचे माहेर ॥ध्रु.॥ राम म्हणे करितां धंदा । सुखसमाधि त्या सदा ॥2॥ राम म्हणे वाटे चाली । यज्ञ पाउलापाउलीं ॥3॥ राम म्हणे भोगीं त्यागीं । कर्म न लिंपे त्या अंगीं ॥4॥ ऐसा राम जपे नित्य । तुका म्हणे जीवन्मुक्त ॥5॥
1092 तारी ऐसे जड ।
उदकावरी जो दगड ॥1॥ तो हा न करी तें काई । कां रे लीन
नव्हां पायीं ॥ध्रु.॥ सीळा मनुष्य जाली । ज्याच्या चरणाचे चाली ॥2॥ वानरां हातीं लंका । घेवविली म्हणे तुका ॥3॥
1093 राम म्हणतां
राम चि होइजे । पदीं बैसोन पदवी घेइजे ॥1॥ ऐसें सुख वचनीं आहे । विश्वासें अनुभव पाहें ॥ध्रु.॥
रामरसाचिया चवी । आन रस रुचती केवीं ॥2॥ तुका म्हणे चाखोनि सांगें । मज अनुभव आहे अंगें ॥3॥
1094 रामराम उत्तम
अक्षरें । कंठीं धरिलीं आपण शंकरें ॥1॥ कैसीं तारक उत्तम तिहीं लोकां । हळाहळ शीतळ केलें शिवा देखा
॥ध्रु.॥ हा चि मंत्र उपदेश भवानी । तिच्या चुकल्या गर्भादियोनि ॥2॥ जुन्हाट नागर नीच नवें । तुका म्हणे म्यां
धरिलें जीवें भावें ॥3॥
1095 राम म्हणतां
तरे जाणता अणतां । हो का यातिभलता कुळहीन ॥1॥ राम म्हणतां न लगे आणीक सायास । केले महा दोष तेही जळती ॥ध्रु.॥
राम म्हणे तया जवळी नये भूत । कैचा यमदूत म्हणतां
राम ॥2॥ राम म्हणतां तरे भवसिंधुपार । चुके वेरझार म्हणतां राम ॥3॥ तुका म्हणे हें सुखाचें हें साधन । सेवीं अमृतपान एका भावें ॥4॥
1096 पैल आला राम
रावणासी सांगती । काय निदसुरा निजलासी भूपति ॥1॥ अवघें लंकेमाजी जाले रामाचे दूत । व्यापिलें सर्वत्र बाहेरी
भीतरी आंत ॥ध्रु.॥ अवघे अंगलग तुझे वधियेले वीर । होई शरणागत किंवा
युद्धासी सादर ॥2॥ तुका
म्हणे ऐक्या भावें रामेसी भेटी । करूनि घेई आतां संवंघेसी तुटी ॥3॥
1097 समरंगणा आला ।
रामें रावण देखिला ॥1॥ कैसे भीडतील दोन्ही
। नांव सारुनियां रणीं ॥ध्रु.॥ प्रेमसुखाचें संधान । बाणें निवारिती बाण ॥2॥ तुकयास्वामी रघुनाथ । वर्म जाणोनि केली मात ॥3॥
1098 केला रावणाचा वध ।
अवघा तोडिला संबंध ॥1॥ लंकाराज्यें बिभीषणा
। केली चिरकाळ स्थापना ॥ध्रु.॥ उदार्याची सीमा । काय वर्णू रघुरामा
॥2॥ तुका म्हणे माझा दाता । रामें सोडविली सीता ॥3॥
1099 रामरूप केली ।
रामें कौसल्या माउली ॥1॥ राम राहिला मानसीं
। ध्यानीं चिंतनीं जयासी । राम होय त्यासी । संदेह नाहीं हा भरवसा ॥ध्रु.॥ अयोध्येचे लोक ।
राम जाले सकळीक ॥2॥
स्मरतां जानकी । रामरूप जाले कपि ॥3॥ रावणेसी लंका । राम आपण जाला देखा ॥4॥ ऐसा नित्य राम ध्याय । तुका वंदी त्याचे पाय ॥5॥
1100 आनंदले लोक नरनारी
परिवार । शंखभेरीतुरें वाद्यांचे गजर ॥1॥ आनंद जाला अयोध्येसी आले रघुनाथ । अवघा जेजेकार आळंगिला भरत
॥ध्रु.॥ करिती अक्षवाणें ओंवाळिती रघुवीरा । लक्ष्मीसहित लक्ष्मण
दुसरा ॥2॥ जालें रामराज्य आनंदलीं सकळें । तुका म्हणे गाईवत्सें नरनारीबाळें
॥3॥
--: संकलन संतचरणरज श्री शाहू संभाजी भारती :--
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा
धन्यावाद ! लवकरच आपले समाधान होईल.