तुकारामगाथा ३९०१ - ४०००
3901 काय सुख आहे वाउगें बोलतां । ध्यातां पंढरिनाथा कष्ट नाहीं
॥1॥ सर्वकाळ वाचे उच्चारितां हरि । तया सुखा सरि पाड नाहीं
॥ध्रु.॥ रामकृष्णरंगीं रसना रंगली । अमृताची उकळी नाम
तुझें ॥2॥ तुका म्हणे धन्य
तयाचें वदन । जया नारायण ध्यानीं मनीं ॥3॥
3902 कीर्त्तनाच्या सुखें सुखी होय देव । पंढरीचा राव संगीं आहे
॥1॥ भक्त जाय सदा
हरि कीर्ती गात । नित्यसेवें अनंत हिंडतसे ॥ध्रु.॥ त्रैलोक्य भ्रमण फिरत नारद । त्यासंगें गोविंद फिरतसे ॥2॥ नारद मंजुळ सुस्वरें गीत गाये । मार्गा चालताहे संगें हरि ॥3॥ तुका
म्हणे त्याला गोडी कीर्त्तनाची । नाहीं आणिकांची प्रीति ऐसी ॥4॥
3903 बाळेंविण माय क्षणभरि न राहे । न देखतां होये कासाविस ॥1॥ आणिक उदंड बुझाविती जरी । छंद त्या अंतरीं माउलीचा ॥ध्रु.॥ नावडती तया बोल आणिकाचे । देखोनियां नाचे माय दृष्टी ॥2॥ तुका म्हणे माझी
विठ्ठल माउली । आणिकांचे बोलीं चाड नाहीं ॥3॥
3904 हरिचिया भक्ता नाहीं
भयचिंता । दुःखनिवारिता नारायण ॥1॥ न
लगे वाहणें संसारउद्वेग । जडों नेदी पांग देवराया ॥ध्रु.॥ असों द्यावा धीर सदा समाधान । आहे नारायण जवळी च ॥2॥ तुका म्हणे माझा
सखा पांडुरंग । व्यापियेलें जग तेणें एकें ॥3॥
3905 दसरा दिवाळी तो चि आम्हां सन । सखे संतजन भेटतील ॥1॥ आमुप
जोडल्या सुखाचिया राशी । पार या भाग्यासी न दिसे आतां ॥ध्रु.॥ धन्य दिवस आजि जाला सोनियाचा । पिकली हे वाचा रामनामें ॥2॥ तुका म्हणे काय
होऊं उतराई । जीव ठेऊं पांयीं संतांचिये ॥3॥
3906 खिस्तीचा उदीम ब्राह्मण कलयुगीं । महारवाडीं मांगीं हिंडतसे
॥1॥ वेवसाव करितां पर्वत मांगासी । ते पैं विटाळासी न मनिती
॥ध्रु.॥ मांगिणीशीं नित्य करीतसे लेखा । तोंडावरि
थुंका पडतसे ॥2॥ आशा माया रांडा नांव हें कागदीं । आठवीना
कधीं नारायण ॥3॥ तुका म्हणे देह जालें पराधीन । पांडुरंगाविण गति नाहीं ॥4॥
3907 जगीं ब्रह्मक्रिया खिस्तीचा व्यापार । हिंडे घरोघर
चांडाळाचे ॥1॥ आंतेजा खिचडी घेताती मागून । गाळिप्रधानि मायबहिणी ॥ध्रु.॥ उत्तमकुळीं जन्म क्रिया अमंगळ । बुडविलें कुळ उभयतां ॥2॥ तुका म्हणे ऐसी
कलयुगाची चाली । स्वार्था बुडविलीं आचरणें ॥3॥
3908 हा चि माझा नेम धरिला हो धंदा । यावरि गोविंदा भेटी द्यावी
॥1॥ हा चि माझा ध्यास सदा सर्वकाळ । न्यावयासी मूळ येसी कधीं
॥ध्रु.॥ डोळियांची भूक पहातां श्रीमुख । आलिंगणे सुख निवती भुजा ॥2॥ बहु चित्त ओढे तयाचिये सोई । पुरला हाकांहीं नवस नेणें ॥3॥ बहुबहु काळ जालों कासावीस । वाहिले बहुवस कळेवर ॥4॥ तुका म्हणे आतां
पाडावें हें ओझें । पांडुरंगा माझें इयावरि ॥5॥
3909 जेणें माझें हित होइल तो उपाव । करिसील भाव जाणोनियां ॥1॥ मज नाहीं सुख दुःख तया खंती । भावना हे चित्तीं नाना छंदें
॥ध्रु.॥ तोडीं हे संबंध तोडीं आशापाश । मज हो सायास न
करितां ॥2॥ तुका म्हणे मी तों
राहिलों निश्चिंत । कवळोनि एकांतसुख तुझें ॥3॥
3910 शिखा सूत्र तुझा गुंतला जमान । तंववरि तूं जाण श्रुतिदास ॥1॥ त्याची तुज कांहीं चुकतां चि नीत । होसील पतित नरकवासी
॥ध्रु.॥ बहु जालासी चतुर शाहणा । शुद्ध आचरणा चुकों
नको ॥2॥ शिखा सूत्र याचा तोडीं तूं संबंध । मग तुज बाध नाहीं नाहीं ॥3॥ तुका
म्हणे तरि वर्तुंनि निराळा ।
उमटती कळा ब्रह्मींचिया ॥4॥
3911 पतिव्रता ऐसी जगामध्यें मात । भोगी पांच सात अंधारीं ते ॥1॥ भ्रतारासी लेखी श्वानाचे समान । परपुरुषीं जाण संभ्रम तो ॥2॥ तुका म्हणे तिच्या
दोषा नाहीं पार । भोगील अघोर कुंभपाक ॥3॥
3912 सिंदळीसी नाहीं पोराची पैं आस । सांटविल्या बीजास काय करी ॥1॥ अथवा
सेतीं बीज पेरिलें भाजोन । सारा देइल कोण काका त्याचा ॥2॥ तुका म्हणे नाहीं
खायाची ते चाड । तरि कां लिगाड करुनी घेतोस ॥3॥
3913 चाले हें शरीर कोणाचिये सत्ते । कोण बोलवितें हरीविण ॥1॥ देखवी दाखवी एक नारायण । तयाचें भजन चुकों नका ॥ध्रु.॥ मानसाची देव चालवी अहंता । मी चि एक कर्त्ता म्हणों नये ॥2॥ वृक्षाचीं
हीं पानें हाले त्याची सत्ता । राहिली अहंता मग कोठें ॥3॥ तुका म्हणे विठो
भरला सबाहीं । तया उणें कांहीं चराचरीं ॥4॥
3914 मायारूपें ऐसें मोहिलेंसे जन । भोगिती पतन नामाकर्में ॥1॥ काय
याची प्रीती करितां आदर । दुरावितां दूर तें चि भलें ॥ध्रु.॥ नाना छंद अंगीं बैसती विकार । छळियेले फार तपोनिधि ॥2॥ तुका
म्हणे ऐसें सिकवितों तुज । आतां धरी लाज मना पुढें ॥3॥
3915 जे जे कांहीं मज होईल वासना । ते ते नारायणा व्हावें तुम्हीं ॥1॥ काय
भाव एक निवडूं निराळा । जाणसी तूं कळा अंतरींची ॥ध्रु.॥ तुजविण मज कोण आहे सखा । जें सांगा आणिकां जीवभाव ॥2॥ अवघें पिशुन जालें असे जन । आपपर कोण नाठवे हें ॥3॥ तुका म्हणे तूं चि
जीवांचें जीवन । माझें समाधान तुझे हातीं ॥4॥
3916 कैसी करूं आतां सांग तुझी सेवा । शब्दज्ञानें देवा नाश केला ॥1॥ आतां
तुझें वर्म न कळे अनंता । तुज न संगतां बुडूं पाहें ॥ध्रु.॥ संध्या स्नान केली आचाराची नासी । काय तयापासीं म्हणती एक ॥2॥ बुडविली
भक्ति म्हणीते
पाषाण । पिंडाचें पाळण स्थापुनियां ॥3॥ न
करावी कथा म्हणती एकादशी । भजनाची नासी मांडियेली ॥4॥ न
जावें देउळा म्हणती देवघरीं । बुडविलें या परी तुका म्हणे ॥5॥
3917 नमोनमो तुज माझें हें कारण । काय जालें उणें करितां स्नान ॥1॥ संतांचा मारग चालतों झाडूनि । हो का लाभ हानि कांहींतरि
॥ध्रु.॥ न करिसी तरि हेंचि कोडें मज । भक्ति गोड काज आणीक नाहीं ॥2॥ करीं सेवा कथा नाचेन रंगणीं । प्रेमसुखधणी पुरेल तों ॥3॥ महाद्वारीं सुख वैष्णवांचे मेळीं । वैकुंठ जवळी वसे तेथें ॥4॥ तुका म्हणे नाहीं
मुक्तिसवें चाड । हें चि जन्म गोड घेतां मज ॥5॥
3918 होऊनि संन्यासी भगवीं लुगडीं । वासना न सोडी विषयांची ॥1॥ निंदिती कदान्न इच्छिती देवान्न । पाहाताती मान आदराचा ॥2॥ तुका
म्हणे ऐसें दांभिक भजन । तया जनार्दन भेटे केवीं ॥3॥
3919 लांबवूनि जटा नेसोनि कासोटा । अभिमान मोटा करिताती ॥1॥ सर्वांगा करिती विभूतिलेपन । पाहाती मिष्टान्न भक्षावया ॥2॥ तुका म्हणे
त्यांचा नव्हे हा स्वधर्म । न कळतां वर्म मिथ्यावाद ॥3॥
3920 कान फाडूनियां मुद्रा तें घालिती । नाथ म्हणविती जगामाजी ॥1॥ घालोनियां फेरा मागती द्रव्यासी । परि शंकरासी नोळखती ॥2॥ पोट भरावया शिकती उपाय । तुका म्हणे जाय नर्क लोका ॥3॥
3921 कौडीकौडीसाटीं फोडिताती शिर । काढूनि रुधिर मलंग ते ॥1॥ पांघरती चर्म लोहाची सांकळी । मारिती आरोळी धैर्यबळें ॥2॥ तुका म्हणे
त्यांचा नव्हे चि स्वधर्म । न कळे चि वर्म गोविंदाचें ॥3॥
3922 दाढी डोई मुंडी मुंडुनियां
सर्व । पांघुरति बरवें वस्त्र काळें ॥1॥ उफराटी
काठी घेऊनियां हातीं । उपदेश देती सर्वत्रासी ॥2॥ चाळवुनी
रांडा देउनियां भेष । तुका म्हणे त्यास
यम दंडी ॥3॥
3923 होउनी जंगम विभूती लाविती । शंख वाजविती घरोघरीं ॥1॥ शिवाचें निर्माल्य तीर्था न सेविती । घंटा वाजविती
पोटासाठीं ॥2॥ तुका म्हणे त्यासी नाहीं शिवभक्ति । व्यापार करिती संसाराचा ॥3॥
3924 लावूनियां मुद्रा बांधोनियां कंठीं । हिंडे पोटासाटीं
देशोदेशीं ॥1॥ नेसोनि कोपीन शुभ्रवर्ण जाण । पहाती पक्वान्न
क्षेत्रींचें तें ॥2॥ तुका
म्हणे ऐसे मावेचे मइंद । त्यापाशीं गोविंद नाहीं नाहीं ॥3॥
3925 ऐसे नाना भेष घेऊनी हिंडती । पोटासाटीं घेती प्रतिग्रह ॥1॥ परमार्थासी कोण त्यजी संवसार । सांगा पां साचार नांव त्याचें ॥2॥ जन्मतां
संसार त्यजियेला शुकें । तोचि निष्कळंक तुका म्हणे ॥3॥
3926 स्त्रिया पुत्र कळत्र हें तंव मायावंत । शेवटींचा
अंत नाहीं कोणी ॥1॥ यमाचिये
हातीं बांधोनियां देती । भूषणें ही घेती काढूनियां ॥2॥ ऐसिया चोरांचा कैसा हा विश्वास । धरिली तुझी कास तुका म्हणे ॥3॥
3927 न लगती मज शब्द ब्रह्मज्ञान । तुझिया दर्शनावांचूनियां ॥1॥ म्हणऊनि तुझें करितों चिंतन । नावडे वचन आणिकांचें ॥ध्रु.॥ काय ते महत्वी करावी मान्यता । तुज न देखतां पांडुरंगा ॥2॥ तुका म्हणे तुज
दिधल्यावांचूनि । न राहे त्याहूनि होइन वेडा ॥3॥
3928 तुझा म्हणोनियां
दिसतों गा दीन । हा चि अभिमान सरे तुझा ॥1॥ अज्ञान बाळका कोपली जननी । तयासी निर्वाणीं कोण पावे ॥ध्रु.॥ तैसा विठो तुजविण परदेशी । नको या दुःखासीं गोऊं मज ॥2॥ तुका म्हणे मज
सर्व तुझी आशा । अगा जगदीशा पांडुरंगा ॥3॥
3929 जन्म मृत्यू फार जाले माझ्या जीवा । ऐक माझा धांवा
पांडुरंगा ॥1॥ सिणलों बहुत करितां येरझारा । रखुमाईच्या वरा पावें वेगीं ॥2॥ तुका
म्हणे तूं गा पतितपावन । घेई माझा सीण जन्मांतर ॥3॥
3930 आतां माझ्या दुःखा कोण हो सांगाती । रखुमाईचा पति पावे चि ना ॥1॥ कायविधा
त्यानें घातलीसे रेखा । सुटका या दुःखा न होय चि ॥2॥ तुका
म्हणे माझी विसरूं नको चिंता । अगा पंढरिनाथा पाव वेगी ॥3॥
3931 पंढरीसी जावें ऐसें माझें मनीं । विठाई जननी भेटे केव्हां ॥1॥ न
लगे त्याविण सुखाचा सोहळा । लागे मज ज्वाळा अग्निचिया ॥2॥ तुका
म्हणे त्याचे पाहिलिया पाय । मग दुःख जाय सर्व माझें ॥3॥
3932 तन मन धन दिलें पंढरिराया । आतां सांगावया उरलें नाहीं ॥1॥ अर्थचाड चिंता नाहीं मनीं आशा । तोडियेला फांसा उपाधीचा ॥2॥ तुका म्हणे एक
विठोबाचें नाम । आहे जवळी दाम नाहीं रुका ॥3॥
3933 आलिया संसारा उठा वेग करा । शरण जा उदारा पांडुरंगा ॥1॥ देह हें देवाचें धन कुबेराचें । तेथें मनुष्याचें काय आहे
॥ध्रु.॥ देता देवविता नेता नेवविता । येथ याची सत्ता
काय आहे ॥2॥ निमित्याचा धनी केला असे झणी । माझें माझें म्हणोनि
व्यर्थ गेला ॥3॥ तुका म्हणे कां रे नाशवंतासाटीं । देवासवें आटी पाडितोसी ॥4॥
3934 माय वनीं धाल्या धाये । गर्भ आंवतणें न पाहें ॥1॥ तैसें
पूजितां वैष्णव । सुखें संतोषतो देव ॥ध्रु.॥ पुत्राच्या विजयें । पिता सुखातें जाये ॥2॥ तुका म्हणे अमृतसिद्धि । हरे क्षुधा आणि व्याधि ॥3॥
3935 तुझें अंगभूत । आम्ही जाणतों समस्त ॥1॥ येरा
वाटतसे जना । गुढारसें नारायणा ॥ध्रु.॥ ठावा
थारा मारा । परचिया संव चोरा ॥2॥ तुका
म्हणे भेदा । करुनि करितों संवादा ॥3॥
3936 तुज दिला देह । आजूनि वागवितों भय ॥1॥ ऐसा विश्वासघातकी । घडली कळतां हे चुकी ॥ध्रु.॥ बोलतों जें तोंडें । नाहीं अनुभविलें लंडें ॥2॥ दंड लाहें केला । तुका म्हणे जी विठ्ठला ॥3॥
3937 माते लेकरांत भिन्न । नाहीं उत्तरांचा सीन ॥1॥ धाडींधाडीं वो भातुकें । रंजविल्याचें कौतुकें ॥ध्रु.॥ करुनि नवल । याचे बोलिलों ते बोल ॥2॥ तुका म्हणे माते ।
पांडुरंगे कृपावंते ॥3॥
3938 जरि न भरे पोट । तरि सेवूं दरकूट ॥1॥ परि न घलूं तुज भार । हा चि आमुचा निर्धार ॥ध्रु.॥ तुझें नाम अमोलिक ।
नेणती हे ब्रह्मादिक ॥2॥ ऐसें
नाम तुझें खरें । तुका म्हणे भासे पुरें ॥3॥
3939 सर्वस्वाची साटी । तरि च देवासवें गांठी ॥1॥ नाहीं तरी जया तैसा । भोग भोगवील इच्छा ॥ध्रु.॥ द्यावें तें चिं घ्यावें । म्हणउनि घ्यावें जीवें ॥2॥ तुका
म्हणे उरी । मागें उगवितां बरी ॥3॥
3940 गाढव शृंगारिलें कोडें । कांहीं केल्या नव्हे घोडें ॥1॥ त्याचें
भुंकणें न राहे । स्वभावासी करील काये ॥ध्रु.॥ श्वान शिबिके बैसविलें । भुंकतां न राहे उगलें ॥2॥ तुका म्हणे
स्वभावकर्म । कांहीं केल्या न सुटे धर्म ॥3॥
3941 सेंकीं हें ना तेंसें जालें । बोलणें तितुकें वांयां गेलें ॥1॥ स्वयें
आपण चि रिता । रडे पुढिलांच्या हिता ॥ध्रु.॥ सुखसागरीं नेघे वस्ती । अंगीं ज्ञानपणाची मस्ती ॥2॥ तुका
म्हणे गाढव लेखा । जेथें भेटेल तेथें ठोका ॥3॥
3942 आवडे सकळां मिष्टान्न । रोग्या विषा त्यासमान ॥1॥ दर्पण
नावडे तया एका । ठाव नाहीं ज्याच्या नाका ॥2॥ तुका
म्हणे तैशा खळा । उपदेशाचा कांटाळा ॥3॥
3943 अखंड संत निंदी । ऐसी दुर्जनाची बुद्धि ॥1॥ काय म्हणावें तयासी । तो केवळ पापरासि ॥ध्रु.॥ जो स्मरे रामराम । तयासी म्हणावें रिकामें ॥2॥ जो
तीर्थव्रत करी । तयासी म्हणावें भिकारी ॥3॥ तुका म्हणे
विंच्वाची नांगी । तैसा दुर्जन सर्वांगीं ॥4॥
3944 या रे नाचों अवघेजण । भावें प्रेमें परिपूर्ण ॥1॥ गाऊं पंढरीचा राणा । क्षेम देऊनिं संतजना ॥ध्रु.॥ सुख साधु सुखासाटीं । नाम हरिनाम बोभाटीं ॥2॥ प्रेमासाटीं तो उदार । देतां नाहीं सानाथोर ॥3॥ पापें पळालीं बापुडीं । काळ झाला देशधडी ॥4॥ तुका
म्हणे धन्य काळ । आजि प्रेमाचा सुकाळ ॥4॥
3945 उपजलों मनीं । हे तों स्वामीची करणी ॥1॥ होइल प्रसादाचें दान । तरि हें कवुतक पाहेन ॥ध्रु.॥ येइल अभय जरि । तरि हे आज्ञा वंदिन शिरीं ॥2॥ भक्तिप्रयोजना । प्रयोजावें बंदिजना ॥3॥ यश
स्वामिचिये शिरीं । दास्य करावें किंकरीं ॥4॥ तुका
म्हणे आळीकरा । त्यासी योजावें उत्तरा ॥5॥
3946 माझें मन पाहे कसून । परि चित्त न ढळे तुजपासून ॥1॥ कापुनि
देइन शिर । पाहा कृपण कीं उदार ॥ध्रु.॥ मजवरि
घालीं घण । परि मी न सोडीं चरण ॥2॥ तुका
म्हणे अंतीं । तुजवांचूनि नाहीं गति ॥3॥
3947 भूमीवरि कोण ऐसा । गांजूं शके हरिच्या दासा ॥1॥ सुखें
नाचा हो कीर्त्तनीं । जयजयकारें गर्जा वाणी ॥ध्रु.॥ काळा सुटे पळ । जाती दुरितें सकळ ॥2॥ तुका म्हणे
चित्तीं । सांगूं मानाची हे निति ॥3॥
3948 जातीचा ब्राह्मण । न करितां संध्यास्नान ॥1॥ तो एक नांवाचा ब्राह्मण । होय हीनाहूनि हीन ॥ध्रु.॥ सांडुनियां शाळिग्राम । नित्य
वेश्येचा समागम ॥2॥ नेघे
संतांचें जो तीर्थ । अखंड वेश्येचा जो आर्थ ॥3॥ तुका
म्हणे ऐसे पापी । पाहूं नका पुनरपि ॥4॥
3949 जालों जीवासी उदार । त्यासी काय भीडभार ॥1॥ करीन आडक्या घोंगडें । उभें बाजारीं उघडें ॥ध्रु.॥ जों जों धरिली भीड । तों तों बहु केली चीड ॥2॥ तुका
म्हणे मूळ । तुझें उच्चारीन कुळ ॥3॥
3950 आम्हां हें चि काम । वाचे गाऊं तुझें नाम ॥1॥ आयुष्य मोलाची हे घडी । धरूं पायांची आवडी ॥ध्रु.॥ अमृताची खाणी । याचे ठायीं वेचूं वाणी ॥2॥ तुका म्हणे
पांडुरंगा । माझ्या जिवाच्या जिवलगा ॥3॥
3951 मिळे हरिदासांची दाटी । रीग न होय शेवटी ॥1॥ तेथें म्या काय करावें । माझें कोणें आइकावें ॥ध्रु.॥ कैसें तुज लाजवावें । भक्त म्हणोनियां भावें ॥2॥ नाचतां
नये ताळीं । मज वाजवितां टाळी ॥3॥ अंतीं
मांडिती भुषणें । शरीर माझें दैन्य वाणें ॥4॥ तुका
म्हणे कमळापति । मज न द्यावें त्या हातीं ॥5॥
3952 जाणों नेणों काय । चित्तीं धरूं तुझे पाय ॥1॥ आतां हें चि वर्म । गाऊं धरूनियां प्रेम ॥ध्रु.॥ कासया सांडूं मांडूं ।
भाव हृदयीं च कोंडूं ॥2॥ तुका
म्हणे देवा । जन्मोजन्मीं मागें सेवा ॥3॥
3953 जाळें घातलें सागरीं । बिंदु न राहे भीतरी ॥1॥ तैसें पापियाचें मन । तया नावडे कीर्त्तन ॥ध्रु.॥ गाढव गंगेसी न्हाणिलें । जाउनि उकरड्यावरि लोळे ॥2॥ प्रीती पोसिलें काउळें । जाउनि विष्ठेवरी लोळे ॥3॥ तुका म्हणे तैसी
हरी । कीरव्या नावडे कस्तुरी ॥4॥
3954 तरलों म्हणऊनि
धरिला ताठा । त्यासी चळ जाला फांटा ॥1॥ वांयांविण
तुटे दोड । मान सुख इच्छी मांड ॥ध्रु.॥ ग्वाहीविण
मात । स्थापी आपुली स्वतंत्र ॥2॥ तुका
म्हणे ऐसीं किती । नरका गेलीं अधोगती ॥3॥
3955 कठिण नारळाचें अंग । बाहेरी भीतरी तें चांग ॥1॥ तैसा करी कां विचार । शुद्ध कारण अंतर ॥ध्रु.॥ वरि कांटे फणसफळा । माजि अंतरीं जिव्हाळा ॥2॥ ऊंस बाहेरी कठिण काळा । माजी रसाचा जिव्हाळा ॥3॥ मिठें रुचविलें अन्न । नये सतंत कारण ॥4॥
3956 सकळतीर्थांहूनि । पंढरीनाथ मुगुटमणी ॥1॥ धन्यधन्य पंढरी । जे मोक्षाची अक्षय पुरी ॥ध्रु.॥ विश्रांतीचा ठाव । तो हा माझा पंढरीराव ॥2॥ तुका म्हणे
सांगतों स्पष्ट । दुजी पंढरी वैकुंठ ॥3॥
3957 भाते भरूनि हरिनामाचे । वीर गर्जती विठ्ठलाचे ॥1॥ अनंतनामाची
आरोळी । एक एकाहूनि बळी ॥ध्रु.॥ नाहीं आणिकांचा गुमान
। ज्याचे अंकित त्यावांचून ॥2॥ रिद्धि सिद्धि ज्या
कामारी । तुका म्हणे ज्याचे घरीं ॥3॥
3958 ज्याची जया आस । तयाजवळी त्या वास ॥1॥ येर जवळी तें दुरी । धेनु वत्स सांडी घरीं ॥ध्रु.॥ गोडी प्रियापाशीं ।
सुख उपजे येरासी ॥2॥ तुका
म्हणे बोल । घडे तयाठायीं मोल ॥3॥
3959 बाळ माते निष्ठ होये । परि तें स्नेह करीत आहे ॥1॥ तैसा
तूं गा पुरुषोत्तमा । घडी न विसंबसी आम्हां ॥ध्रु.॥ नेणती भागली । कडे घेतां अंग घाली ॥2॥ भूक साहे ताहान । त्याचें राखे समाधान ॥3॥ त्याच्या दुःखें धाये । आपला जीव देऊं पाहे ॥4॥ नांवें
घाली उडी । तुका म्हणे प्राण काढी ॥5॥
3960 हें तों टाळाटाळीं । परि भोवताहे कळी ॥1॥ बरें नव्हे शेवटीं । भय असों द्यावें पोटीं ॥ध्रु.॥ मुरगाळिला कान । समांडिलें
समाधान ॥2॥ धन्य म्हणे आतां ।
येथें नुधवा माथां ॥3॥ अबोलणा
तुका । ऐसें कांहीं लेखूं नका ॥4॥
3961 किती लाजिरवाणा । मरे उपजोनि शाहाणा ॥1॥ एका घाई न करीं तुटी । न
निघें दवासोई भेटी ॥ध्रु.॥ सोसूनि आबाळी । घायाळ तें ढुंग चोळी ॥2॥ सावध करी तुका । म्हणे निजले हो आइका ॥3॥
3962 कुरुवंडी करीन काया । वरोनि पायां गोजिरिया ॥1॥ बैसलें तें रूप डोळां । मन चाळा लागलें ॥ध्रु.॥ परतें न सरवे दुरि । आवडी पुरी बैसली ॥2॥ तुका म्हणे
विसावलों । येथें आलों धणीवरि ॥3॥
3963 साधनाचे कष्ट मोटे । येथें वाटे थोर हें ॥1॥ मुखें गावें भावें गीत । सर्व हित बैसलिया ॥ध्रु.॥ दासा नव्हे कर्म दान । तन
मन निश्चळ ॥2॥ तुका म्हणे आत्मनिष्ट । भागे चेष्ट मनाची ॥3॥
3964 घेतां आणिकांचा जीव । तेव्हां कींव कराना ॥1॥ आपलें तें वरदळ नेदा । हें गोविंदा कृपणता ॥ध्रु.॥ सेवा तरी इच्छा सांग । चोरिलें अंग साहेना ॥2॥ तुका म्हणे अरे
धन्या । निसंतान्या विठोबा ॥3॥
3965 आम्हां केलें गुणवंत । तें उचित राखावें ॥1॥ तुम्हांसी तों
चाड नाहीं । आणिकां कांहीं सुखदुःखां ॥ध्रु.॥ दासांचें तें देखों नये । उणें काय होइल तें ॥2॥ तुका म्हणे
विश्वंभरा । दृष्टी करा सामोरी ॥3॥
3966 अगत्य ज्या नरका जाणें । कीर्तनीं तों वीट मानी ॥1॥ नावडेसा
जाला बाप । आलें पाप वस्तीसि ॥ध्रु.॥ नारायण नाहीं वाचे ।
ते यमाचे अंदण ॥2॥ तुका
म्हणे अभक्तासी । माता
दासी जग झोडी ॥3॥
3967 आम्ही हरिचे हरिचे । सुर कळिकाळा यमाचे ॥1॥ नामघोष
बाण साचे । भाले तुळसी मंजुरेचे ॥ध्रु.॥ आम्ही हरिचे हरिचे दास । कलिकाळावरि घालूं कास ॥2॥ आम्ही हरिचे हरिचे दूत । पुढें पळती यमदूत ॥3॥ तुका म्हणे आम्हांवरी । सुदर्शन घरटी करी ॥4॥
3968 देवाचिये पायीं वेचों सर्व शक्ति । होतील विपत्ती ज्याज्या
कांहीं ॥1॥ न घेईप माझी वाचा पुढें
कांहीं वाव । आणि दुजे भाव बोलायाचे ॥ध्रु.॥ मनाचे वांटणी चित्ताचा विक्षेप । राहो हा अनुताप आहे तैसा ॥2॥ तुका म्हणे घेई विठ्ठलाचा छंद । आनंदाचा कंद विस्तारेल ॥3॥
3969 पांडुरंगा आतां ऐका हे विनंती । बहु माझे चित्तीं भय वाटे ॥1॥ नाहीं आइकिलें संतांचिया मुखें । तें या मज लोकें भडसाविलें
॥ध्रु.॥ विष्णुदासां गति नाहीं तरावया । म्हणती गेले वांयां कष्टत ही ॥2॥ धिक्कारिती
मज करितां कीर्तन । काय सांगों शीण ते काळिचा ॥3॥ तुका म्हणे मज
वाटतें उदास । काय करूं यास पांडुरंगा ॥4॥
3970 वेढा वेढा रे पंढरी । मोर्चे लावा भीमातिरीं ॥1॥ चलाचला संत जन । करा देवासी भांडण ॥ध्रु.॥ लुटालुटा पंढरपूर ।
धरा रखुमाईचा वर ॥2॥ तुका
म्हणे चला । घाव निशानी घातला ॥3॥
3971 पहा ते पांडव अखंड वनवासी । परि त्या देवासी आठविती ॥1॥ प्रल्हादासी पिता करितो जाचणी । परि तो स्मरे मनीं नारायण
॥ध्रु.॥ सुदामा ब्राह्मण दरिद्रें पीडिला । नाहीं
विसरला पांडुरंग ॥2॥ तुका
म्हणे तुझा न पडावा विसर । दुःखाचे डोंगर जाले तरी ॥3॥
3972 निजसेजेची अंतुरी । पादलिया कोण मारी ॥1॥ तैसा आम्हांसी उबगतां
। तुका विनवितो संतां ॥ध्रु.॥ मूल मांडीवरी हागलें ।
तें बा कोणे रें त्यागिलें ॥2॥ दासी
कामासी चुकली । ते बा कोणें रें विकली ॥3॥ पांडुरंगाचा
तुका पापी । संतसाहें काळासि दापी ॥4॥
3973 श्वानाचियापरी लोळें तुझ्या दारीं । भुंकों हरिहरि नाम
तुझें ॥1॥ भुंकीं उठीं बैसें न वजायें वेगळा । लुडबुडीं गोपाळा
पायांपाशीं ॥2॥ तुका म्हणे आम्हां वर्म आहे ठावें । मागेन ते द्यावें प्रेमसुख
॥3॥
3974 सोइरे धाइरे दिल्याघेतल्याचे । अंत हें काळीचें नाहीं कोणी
॥1॥ सख्या गोत्रबहिणी सुखाचे संगती । मोकलुनी देती अंतकाळीं
॥ध्रु.॥ आपुलें शरीर आपुल्यासी पारिखें । परावीं
होतील नवल काई ॥2॥ तुका
म्हणे आतां सोड यांची आस । धरीं रे या कास पांडुरंगा ॥3॥
3975 जन्ममरणांची कायसी चिंता । तुझ्या शरणागतां पंढरीराया ॥1॥ वदनीं तुझें नाम अमृतसंजीवनी । असतां चक्रपाणी भय कवणा
॥ध्रु.॥ हृदयीं तुझें रूप बिंबलें साकार । तेथें कोण
पार संसाराचा ॥2॥ तुका म्हणे तुझ्या चरणांची पाखर । असतां कळिकाळ पायां तळीं ॥3॥
3976 क्षमाशस्त्र जया नराचिया हातीं । दुष्ट तयाप्रति काय करी ॥1॥ तृण नाहीं तेथें पडे दावाग्नि। जाय तो विझोनि आपसया ॥2॥ तुका
म्हणे क्षमा सर्वांचें स्वहित । धरा अखंडित सुखरूप ॥3॥
3977 याति गुणें रूप काय ते वानर । तयांच्या विचारें वर्ते राम ॥1॥ ब्रह्महत्यारासि पातकी अनेक । तो वंद्य वाल्मीक तिहीं लोकीं
॥2॥ तुका म्हणे नव्हे
चोरीचा व्यापार । म्हणा रघुवीर वेळोवेळां ॥3॥
3978 पानें जो खाईल बैसोनि कथेसी । घडेल
तयासी गोहत्या ॥1॥ तमाखू
ओढूनि काढला जो धूर । बुडेल तें घर तेणें पापें ॥ध्रु.॥ कीर्तनीं बडबड करील जो कोणी । बेडुक होउनी येइल जन्मा ॥2॥ जयाचिये मनीं कथेचा कंटाळा । होती त्या चांडाळा बहु जाच ॥3॥ जाच होती पाठी उडती यमदंड । त्याचें काळें तोंड तुका म्हणे ॥4॥
3979 कामांमध्यें काम । कांहीं म्हणा रामराम । जाइल भवश्रम । सुख होईल दुःखाचें ॥1॥ कळों
येईल अंतकाळीं । प्राणप्रयाणाचे वेळीं । राहाती
निराळीं । रांडापोरें सकळ ॥ध्रु.॥ जीतां जीसी जैसा तैसा
। पुढें आहे रे वोळसा । उगवुनि फांसा । काय करणें तें करीं ॥2॥ केलें होतें या चि जन्में । अवघें विठोबाच्या नामें । तुका म्हणे कर्म । जाळोनियां तरसी ॥3॥
3980 तुज मज ऐसी परी । जैसे तरंग सागरीं ॥1॥ दोहींमाजी एक जाणा । विठ्ठल पंढरीचा राणा ॥ध्रु.॥ देव भक्त ऐसी बोली । जंव भ्रांति नाहीं गेली ॥2॥ तंतु पट जेवीं एक । तैसा विश्वेंसीं व्यापक ॥3॥
3981 कोठें गुंतलासी योगीयांचे ध्यानीं । आनंदकीर्तनीं पंढरीच्या
॥1॥ काय काज कोठें पडलीसे गुंती । कानीं न पडती बोल माझे
॥ध्रु.॥ काय शेषनशयनीं सुखनिद्रा आली । सोय कां सांडिली
तुम्ही देवा ॥2॥ तुका
म्हणे कोठें गुंतलेती सांगा । किती पांडुरंगा वाट पाहूं ॥3॥
3982 माउलीसी सांगे कोण । प्रेम वाढवी ताहानें ॥1॥ अंतरींचा कळवळा । करीतसे प्रतिपाळा ॥ध्रु.॥ मायबापाची उपमा । तुज देऊं मेघश्यामा
॥2॥ ते ही साजेना पाहातां । जीवलगा पंढरिनाथा ॥3॥ माय पाळी संसारीं । परलोक राहे दुरी ॥4॥ तैसा नव्हेसी अनंता । काळावरी तुझी सत्ता ॥5॥ तुका म्हणे
नारायणा । तुम्हां बहुत करुणा ॥6॥
3983 कोड आवडीचें । पुरवीना बाळकाचें ॥1॥ तेव्हां कैसी ते माउली । जाणा काशासाटीं व्याली ॥ध्रु.॥ वत्साचिये आसे । धेनु धांवेना गोरसें
॥2॥ तुका म्हणे धरि ।
बाळ टाकिलें वानरीं ॥3॥
3984 भक्तांची सांकडीं स्वयें सोसी देव । त्यांपाशीं
केशव सर्वकाळ ॥1॥ जये ठायीं कीर्तन वैष्णव करिती । तेथें हा
श्रीपति उभा असे ॥2॥ तुका
म्हणे देव सर्वाठायीं जाला । भरुनी उरला पांडुरंग ॥3॥
3985 तुझिया नामाचा विसर न पडावा । ध्यानीं तो राहावा पांडुरंग ॥1॥ सांगितला मंत्र श्रीरामनामाचा । सर्वकाळ वाचा हें चि बोले
॥ध्रु.॥ उफराटें नाम वाल्मीक बोलीला । तो ही वंद्य
केला नारायणें ॥2॥ तुका
म्हणे मज तुझा चि भरवसा । धांवुनियां कैसा येसी देवा ॥3॥
3986 अवघ्यां पातकांची मी एक रासी । अवघा तूं होसी सर्वोत्तमु ॥1॥ जैसा
तैसा लागे करणें अंगीकार । माझा सर्व भार चालविणें ॥ध्रु.॥ अवघें चि मज गिळियेलें काळें । अवघीं च
बळें तुझे अंगीं ॥2॥ तुका
म्हणे आतां खुंटला उपाय । अवघे चि पाय तुझे मज ॥3॥
3987 मूर्तीमंत देव
नांदतो पंढरी । येर ते दिगांतरीं प्रतिमारूप ॥1॥ जाउनियां
वना करावें कीर्तन । मानुनी पाषाण विठ्ठलरूप ॥2॥ तुका
म्हणे मुख्य पाहिजे भाव । भावापासीं देव शीघ्र उभा ॥3॥
3988 धरिल्या देहाचें सार्थक करीन । आनंदें भरीन तिन्ही लोक ॥1॥ लावीन निशान जावया वैकुंठा । माजवीन पेठा कीर्तनाच्या ॥ध्रु.॥ नामाचिया नौका करीन
सहस्रवरि । नावाडा श्रीहरि पांडुरंग ॥2॥ भाविक
हो येथें धरा रे आवांका । म्हणे दास
तुका शुद्धयाति ॥3॥
3989 अनुसरे त्यासी फिरों नेदी मागें । राहें समागमें अंगसंगें ॥1॥ अंगसंगें असे कर्मसाक्ष देव । जैसा ज्याचा भाव तैसा राहे ॥2॥ फळपाकीं देव देतील प्राणीयें । तुका म्हणे नये सवें कांहीं ॥3॥
3990 संसारीं असतां हरिनाम घेसी । तरीं च उद्धरसी पूर्वजेंसी ॥1॥ अवघीं च इंद्रियें न
येती कामा । जिव्हे रामनामा उच्चारीं वेगीं ॥ध्रु.॥ शरीरसंपत्ती नव्हे रे
आपुली । भ्रांतीची माउली अवघी व्यर्थ ॥2॥ तुका
म्हणे सार हरिनाम उच्चार । येर्‍हवी येरझार हरीविण ॥3॥
3991 सावळें सुंदर रूप मनोहर । राहो निरंतर हृदयीं माझे ॥1॥ आणीक
कांहीं इच्छा आम्हां नाहीं चाड । तुझें नाम गोड पांडुरंगे
॥ध्रु.॥ जन्मोजन्मीं ऐसें मागितलें तुज । आम्हांसी सहज द्यावें आतां ॥2॥ तुका
म्हणे तुज ऐसे दयाळ । धुंडितां सकळ नाहीं आम्हां ॥3॥
3992 भक्तांहून देवा आवडे तें काइ । त्रिभुवनीं नाहीं आन
दुजें ॥1॥ नावडे वैकुंठ क्षीराचा सागर । धरोनि अंतर राहे दासा ॥ध्रु.॥ सर्वभावें त्याचें
सर्वस्वें ही गोड । तुळसीदळ कोड करुनी घ्यावें ॥2॥ सर्वस्वें
त्याचा म्हणवी विकला । चित्त द्यावें बोला सांगितल्या ॥3॥ तुका म्हणे भक्तिसुखाचा बांधिला । आणीक विठ्ठला धर्म नाहीं ॥4॥
3993 राम कृष्ण गोविंद नारायण हरी । केशवा मुरारी पांडुरंगा ॥1॥ लक्ष्मीनिवासा पाहें दिनबंधु । तुझा लागो छंदु सदा
मज ॥2॥ तुझे नामीं प्रेम देई
अखंडित । नेणें तप व्रत दान कांहीं ॥3॥ तुका म्हणे माझें
हें चि गा मागणें । अखंड ही गाणें नाम तुझें ॥4॥
3994 हरी तुझें नाम गाईन
अखंड । याविण पाखंड नेणें कांहीं ॥1॥ अंतरीं
विश्वास अखंड नामाचा । कायामनेंवाचा देई हें
चि ॥2॥ तुका म्हणे आतां
देई संतसंग । तुझे नामीं रंग भरो मना ॥3॥
3995 गाबाळाचे ग्रंथीं कां रे पडां सदा । मिथ्या भेदवादा
वागवितां ॥1॥ संसारगाबाळीं पडसी निखळ । जालासी तूं खळ
तेणें मना ॥ध्रु.॥ साधनसंकटीं गुंतसी कासया । व्यर्थ गा
अपायामाजी गुंती ॥2॥ निर्मळ
फुकाचें नाम गोविंदाचें । अनंतजन्माचे फेडी मळ ॥3॥ तुका
म्हणे नको करूं कांहीं कष्ट । नाम वाचे स्पष्ट हरि बोलें ॥4॥
3996 भाव धरिला चरणीं म्हणवितों दास । अहर्णिशीं ध्यास करीतसें ॥1॥ करीतसें ध्यास हृदयीं सकळ । भाव तो सबळ धरियेला ॥2॥ धरिले निश्चळ न सोडीं ते पाय । तुका म्हणे सोय करीं माझी ॥3॥
3997 तुझें नाम गाया न सोपें डवळा । गाऊं कळवळा प्रेमाचिया ॥1॥ येइल आवडी जैसी अंतरींची । तैसी मनाची कीर्ती गाऊं ॥2॥ माझें मुख नामीं रंगो सर्वकाळ । गोविंद गोपाळ राम कृष्ण ॥3॥ अबद्ध चांगलें गाऊं जैसें तैसें । बाहे बाळ जैसें मायबापा ॥4॥ तुका म्हणे मज न
लावीं वांकडें । मी तुझें बोबडें बाळ तान्हें ॥5॥
3998 आतां तुज मज नाहीं दुजेपण । दाखवीं चरण पांडुरंगा ॥1॥ तुज रूप रेखा नाम गुण नाहीं । एक स्थान पाहीं गांव सिंव
॥ध्रु.॥ नावडे संगाति तुजा दुजयाची । आपुल्या भक्तांची प्रीति तुम्हां ॥2॥ परि आम्हांसाटीं
होसील सगुण । स्तंभासी फोडून जयापरि ॥3॥ तुका
म्हणे तैसें तुज काय उणें । देई दरुषण चरणांचें ॥4॥
3999 करणें तें हें चि करा । नरका अघोरा कां जातां ॥1॥ जयामध्यें
नारायण । शुद्धपण तें एक ॥ध्रु.॥ शरणागतां देव राखे । येरां वाखे विघ्नाचे ॥2॥ तुका
म्हणे लीन व्हावें । कळे भावें वर्म हें ॥3॥
4000 आणीक नका करूं चेष्टा । व्हाल कष्टा वरपडी ॥1॥ सुखें
करा हरिकथा । सर्वथा हे तारील ॥ध्रु.॥ अनाथाचा नाथ देव । अनुभव सत्य हा ॥2॥ तुका
म्हणे बहुतां रिती । धरा चित्तीं सकळ ॥3॥
--: संकलन संतचरणरज श्री शाहू संभाजी भारती :--
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा
धन्यावाद ! लवकरच आपले समाधान होईल.