तुकारामगाथा १५०१ - १६००
तुकारामगाथा १५०१ - १६००
1501 तुम्ही
बैसलेती निर्गुणाचे खोळे । आम्हा कां हे डोळे कान दिले ॥1॥ नाइकवे तुझी अपकीकिर्ति देवा । अव्हेरली सेवा न
देखवे ॥ध्रु.॥ आपुले पोटीं तों राखियेला वाव । आम्हांसी कां
भाव अल्प दिला ॥2॥ तुका म्हणे दुःखी
असें हें कळों द्या । पुढिलिया धंद्या मन नेघे ॥3॥
1502 सोंगें छंदें
कांहीं । देव जोडे ऐसें नाहीं ॥1॥ सारा अवघें गाबाळ । डोळ्या आडील
पडळ ॥ध्रु.॥ शुद्ध भावाविण । जो जो केला तो तो सीण ॥2॥ तुका म्हणे कळे । परि होताती अंधळे ॥3॥
1503 अवघीं भूतें साम्या
आलीं । देखिलीं म्यां कैं होतीं ॥1॥ विश्वास तो खरा मग । पांडुरंगकृपेचा ॥ध्रु.॥ माझी कोणी न धरो
शंका । हो कां लोकां निर्द्वंद्व ॥2॥ तुका म्हणे जें
जें भेटे । तें तें वाटे मी ऐसें ॥3॥
1504 सत्यसंकल्पाचा दाता
नारायण । सर्व करी पूर्ण मनोरथ ॥1॥ येथें अळंकार शोभती सकळ । भावबळें फळ इच्छेचेंतें ॥ध्रु.॥ अंतरींचें बीज जाणे
कळवळा । व्यापक सकळां ब्रह्मांडाचा ॥2॥ तुका म्हणे नाहीं चालत तांतडी । प्राप्तकाळघडी आल्याविण ॥3॥
1505 काय वाणूं आतां न
पुरे हे वाणी । मस्तक चरणीं ठेवीतसें ॥1॥ थोरींव सांडिली आपुली परिसें । नेणे सिवों कैसें लोखंडासी
॥ध्रु.॥ जगाच्या कल्याणा संतांच्या विभूति । देह कष्टविती उपकारें ॥2॥ भूतांची दया हे भांडवल संतां । आपुली ममता नाहीं देहीं ॥3॥ तुका म्हणे सुख पराविया सुखें । अमृत हें मुखें जरवतसे ॥4॥
1506 जन्मा आलों त्याचें
। आजि फळ जालें साचें ॥1॥ तुम्ही सांभाळिलों
संतीं । भय निवारली खंती ॥ध्रु.॥ कृत्याकृत्य जालों । इच्छा केली ते पावलों ॥2॥ तुका म्हणे काळ । आतां करूं न शके बळ ॥3॥
1507 काय पुण्यराशी ।
गेल्या भेदूनि आकाशीं ॥1॥ तुम्ही
जालेति कृपाळ । माझा केला जी सांभाळ ॥ध्रु.॥ काय वोळलें संचित ।
ऐसें नेणें अगणित ॥2॥ तुका म्हणे
नेणें । काय केलें नारायणें ॥3॥
1508 असें येथींचिया
दिनें । भाग्यहीन सकळां ॥1॥ भांडवल एवढें गांठी
। नाम कंठीं धरियेलें ॥ध्रु.॥ आणिक तें दुजें कांहीं । मज नाहीं यावरी ॥2॥ तुका म्हणे केली कोणें । एवढा नेणें लौकिक ॥3॥
1509 गायें नाचें वायें
टाळी । साधन कळी उत्तम हें ॥1॥ काय जाणों तरले किती । नाव ऐती या बैसा ॥ध्रु.॥ सायासाचें नाहीं
काम । घेतां नाम विठोबाचें ॥2॥ तुका म्हणे निर्वाणीचें । शस्त्र साचें हें एक ॥3॥
1510 सर्वकाळ माझे
चित्तीं । हे चि खंती राहिली ॥1॥ बैसलें तें रूप डोळां । वेळोवेळां आठवे ॥ध्रु.॥ वेव्हाराची सरली
मात । अखंडित अनुसंधान ॥2॥ तुका म्हणे वेध
जाला । अंगा आला श्रीरंग ॥3॥
1511 जैसें दावी तैसा
राहे । तरि कां देव दुरी आहे ॥1॥ दुःख पावायाचें मूळ । रहनी ठाव नाहीं ताळ ॥ध्रु.॥ माळामुद्रांवरी । कैंचा सोंगें
जोडे हरि ॥2॥ तुका म्हणे
देखें । ऐसे परीचीं बहुतेकें ॥3॥
1512 अवघा तो शकुन ।
हृदयीं देवाचे चरण ॥1॥ येथें नसतां वियोग
। लाभा उणें काय मग ॥ध्रु.॥ संग हरिच्या नामाचा । शुचिर्भूत सदा वाचा ॥2॥ तुका म्हणे हरिच्या दासां । शुभकाळ अवघ्या दिशा ॥3॥
1513 ब्रह्मरूपाचीं
कर्में ब्रह्मरूप । विरहित संकल्प होती जाती ॥1॥ ठेविलिया दिसे रंगाऐसी शिळा । उपाधि निराळा स्फटिक मणि
॥ध्रु.॥ नानाभाषामतें आळविती बाळा । प्रबोध तो मूळा जननीठायीं ॥2॥ तुका म्हणे माझें नमन जाणतियां । लागतसें पायां वेळोवेळां ॥3॥
1514 नाहीं सुगंधाची
लागती लावणी । लावावी ते मनीं शुद्ध होतां ॥1॥ वार्‍या हातीं माप चाले सज्जनाचें । कीर्ती मुख
त्याचें नारायण ॥ध्रु.॥ प्रभा आणि रवि काय असे आन । उदयीं तंव जन सकळ साक्षी ॥2॥ तुका म्हणे बरा सत्याचा सायास । नवनीता नाश नाहीं पुन्हा ॥3॥
1515 तीर्थाटणें एकें
तपें हुंबरती । नाथिले धरिती अभिमान ॥1॥ तैसे विष्णुदास नव्हती साबडे । एकाचिया पडे पायां एक
॥ध्रु.॥ अक्षरें आणिती अंगासी जाणीव । इच्छा ते गौरव पूज्य व्हावें
॥2॥ तुका म्हणे विधिनिषधाचे डोहीं । पडिले त्यां नाहीं देव कधीं ॥3॥
1516 पटे ढाळूं आम्ही
विष्णुदास जगीं । लागों नेदूं अंगीं पापपुण्य ॥1॥ निर्भर अंतरीं सदा सर्वकाळ । घेतला सकळ भार देवें ॥ध्रु.॥ बळिवंत
जेणें रचिलें सकळ । आम्हां त्याचें बळ अंकितांसी ॥2॥ तुका म्हणे आम्ही देखत चि नाहीं । देवाविण कांहीं दुसरें तें ॥3॥
1517 कथेचा उलंघ तो
अधमां अधम । नावडे ज्या नाम ओळखा तो ॥1॥ कासया जीऊन जाला भूमी भार । अनउपकार माते कुंसी ॥ध्रु.॥ निद्रेचा आदर
जागरणीं वीट । त्याचे पोटीं कीट कुपथ्याचें ॥2॥ तुका म्हणे दोन्ही बुडविलीं कुळें । ज्याचें तोंड काळें कथेमाजी ॥3॥
1518 सांडोनी दों
अक्षरां । काय करूं हा पसारा । विधिनिषेधाचा भारा । तेणें दातारा नातुडेसी ॥1॥ म्हणोनि बोबडा उत्तरीं । वाचें जपें निरंतरीं । नाम तुझें हरी ।
भवसागरीं तारूं तें ॥ध्रु.॥ सर्वमय ऐसें वेदांचें वचन । श्रुति गर्जती पुराणें । नाहीं आणीक ध्यान ।
रे साधन मज चाड ॥2॥ शेवटीं ब्रह्मार्पण
। या चि मंत्राचें कारण । काना मात्र वांयांविण । तुका म्हणे
बिंदुलीं ॥3॥
1519 हरिनामाचें करूनि
तारूं । भवसिंधुपार उतरलों ॥1॥ फावलें फावलें आतां । पायीं संतां विनटलों ॥ध्रु.॥ हरिनामाचा शस्त्र
घोडा । संसार गाढा छेदिला ॥2॥ हरिनामाचीं धनुष्यकांडें । विन्मुख तोंडें कळिकाळ ॥3॥ येणें चि बळें सरते आम्ही ।
हरिचे नामें लोकीं तिहीं ॥4॥ तुका म्हणे
जालों साचे । श्रीविठ्ठलाचे डिंगर ॥5॥
1520 नव्हें हें गुरुत्व
मेघवृष्टी वाणी । ऐकावी कानीं संतजनीं ॥1॥ आरुष हा शब्द देवाचा प्रसाद । करविला वाद तैसा केला ॥ध्रु.॥ देहपिंड दान दिला
एकसरें । मुळिचें तें खरें टांकसाळ ॥2॥ तुका म्हणे झरा लागला नवनीत । सेविलिया हित पोट धाय ॥3॥
1521 घटीं अलिप्त असे
रवि । अग्नि काष्ठामाजी जेवी । तैसा नारायण जीवीं । जीवसाक्षीवर्तनें ॥1॥ भोग ज्याचे तया अंगीं । भिन्न प्रारब्ध जगीं । विचित्र ये
रंगीं । रंगें रंगला गोसावी ॥ध्रु.॥ देह संकल्पासारिखें । एक एकांसी पारिखें । सुख आणि दुःखें ।
अंगी कर्में त्रिविध ॥2॥ तुका म्हणे
कोडें । न कळे तयासी सांकडें । त्याचिया निवाडें । उगवे केलें विंदान ॥3॥
1522 सद्गदित कंठ दाटो ।
येणें फुटो हृदय ॥1॥ चिंतनाचा एक लाहो ।
तुमच्या अहो विठ्ठला ॥ध्रु.॥ नेत्रीं जळ वाहो सदां । आनंदाचे रोमांच ॥2॥ तुका म्हणे कृपादान । इच्छी मन हे जोडी ॥3॥
1523 जेथें देखें तेथें
उभा । अवघ्या गगनाचा गाभा ॥1॥ डोळां बैसलें बैसलें । ध्यान राहोनि संचलें ॥ध्रु.॥ सरसावलें मन । केले
सोज्वळ लोचन ॥2॥ तुका म्हणे
सवें । आतां असिजेत देवें ॥3॥
1524 तान्हे तान्ह
प्याली । भूक भुकेने खादली ॥1॥ जेथें तें च नाहीं जालें । झाडा घेतला विठ्ठलें ॥ध्रु.॥ वास वासनेसी नाहीं
। मन पांगुळलें पायीं ॥2॥ शेष उरला तुका ।
जीवा जीवीं जाला चुका ॥3॥
1525 पाणिपात्र दिगांबरा
। हस्त करा सारिखे ॥1॥ आवश्यक देव मनीं ।
चिंतनींच सादर ॥ध्रु.॥ भिक्षा कामधेनुऐशी । अवकाशीं शयन ॥2॥ पांघरोनि तुका दिशा ॥ केला वास अलक्षीं ॥3॥
1526 विषयीं विसर पडिला
निःशेष । अंगीं ब्रह्मरस ठसावला ॥1॥ माझी मज झाली अनावर वाचा । छंद या नामाचा घेतलासे ॥ध्रु.॥ लाभाचिया सोसें
पुढें चाली मना । धनाचा कृपणा लोभ जैसा ॥2॥ तुका म्हणे गंगासागरसंगमीं । अवघ्या जाल्या ऊर्मी एकमय
॥3॥
1527 कृष्णरामनाम मांडीं
पां वोळी । तेणें होइल होळी पापा धुनी ॥1॥ ऐसा मना छंद लावीं रे अभ्यास । जया नाहीं नास ब्रह्मरसा
॥ध्रु.॥ जोडी तरी ऐसी करावी न सरे । पुढें आस नुरे मागुताली ॥2॥ तुका म्हणे ऐसें धरा कांहीं मनीं । यातायाती खाणीं चुकतील ॥3॥
1528 परमार्थी तो न म्हणावा
आपुला । सलगी धाकुला हेळूं नये ॥1॥ थोडा चि स्फुलिंग बहुत दावाग्नी । वाढतां इंधनीं वाढविला
॥ध्रु.॥ पितियानें तैसा वंदावा कुमर । जयाचें अंतर देवें वसे ॥2॥ तुका म्हणे शिरीं वाहावें खापर । माजी असे सार नवनीत ॥3॥
1529 ज्याचा ऐसा अनुभव ।
विश्व देव सत्यत्वें ॥1॥ देव तया जवळी असे ।
पाप नासे दरुषणें ॥ध्रु.॥ कामक्रोधा नाहीं चाली । भूतीं जाली समता ॥2॥ तुका म्हणे भेदाभेद । गेले वाद खंडोनि ॥3॥
1530 सेवा ते आवडी
उच्चारावें नाम । भेदाभेदकाम निवारूनि ॥1॥ न लगे हालावें चालावें बाहेरी । अवघें चि घरीं बैसलिया
॥ध्रु.॥ देवाचीं च नामें देवाचिये शिरीं । सर्व अळंकारीं समर्पावीं
॥2॥ तुका म्हणे आहे भावें चि संतोषी । वसे नामापाशीं आपुलिया ॥3॥
1531 ज्ञानियांचे
घरीं चोजवितां देव । तेथें अहंभाव पाठी लागे ॥1॥ म्हणोनियां ऐसे सांडिले उपाय । धरियेले पाय दृढ तुझे ॥ध्रु.॥ वेदपारायण पंडित
वाचक । न मिळती एक एकांमधीं ॥2॥ पाहों गेलों भाव कैसी आत्मनिष्ठा । तेथें देखें चेष्टा
विपरीत ॥3॥ आपुलिया नाहीं निवाले जे अंगें । योगी करती रागें गुरगुरु ॥4॥ तुका म्हणे मज कोणांचा पांगिला । नको बा विठ्ठला करूं आतां ॥5॥
1532 पंढरीची वाट पाहें
निरंतर । निडळावरी कर ठेवूनियां ॥1॥ जातियां निरोप पाठवीं माहेरा । कां मज सासुरा सांडियेलें
॥ध्रु.॥ पैल कोण दिसे गरुडाचे वारिकें । विठ्ठलासारिकें चतुर्भुज ॥2॥ तुका म्हणे धीर नाहीं माझ्या जीवा । भेटसी केधवां पांडुरंगा ॥3॥
1533 ऐसी जोडी करा राम
कंठीं धरा । जेणें चुके फेरा गर्भवास ॥1॥ नासिवंत आटी प्रियापुत्रधन । बीज ज्याचा सीण तें चि फळ ॥ध्रु.॥ नाव धड करा सहजरा
नामांची । जे भवसिंधूची थडी पावे ॥2॥ तुका म्हणे काळा हाणा तोंडावरी । भाता भरा हरिरामबाणीं ॥3॥
1534 पाहें मजकडे
भरोनियां दृष्टी । बहुत हिंपुष्टी जालों माते ॥1॥ करावेंसे वाटे जीवा स्तनपान । नव्हे हें वचन श्रुंघारिक
॥ध्रु.॥ सत्यासाटीं माझी शब्दविवंचना । जोडिल्या वचनाचें तें नव्हे
॥2॥ तुका म्हणे माझी कळवळ्याची कींव । भागलासे जीव कर्तव्यानें ॥3॥
1535 तुज म्हणतील
कृपेचा सागर । तरि कां केला धीर पांडुरंगा ॥1॥ आझुनि कां नये तुज माझी दया । काय देवराया पाहातोसि ॥ध्रु.॥ आळवितों जैसें पाडस
कुरंगिणी । पीडिलिया वनीं तानभूक ॥2॥ प्रेमरसपान्हा पाजीं माझे आई । धांवें वो विठाई वोरसोनि ॥3॥ तुका म्हणे माझें कोण हरी दुःख । तुजविण एक पांडुरंगा ॥4॥
1536 भक्ती तों कठिण शुळावरील पोळी । निवडे तो बळी विरळा शूर ॥1॥ जेथें पाहें तेथें देखीचा पर्वत । पायाविण भिंत तांतडीची
॥ध्रु.॥ कामावलें तरि पाका ओज घडे । रुचि आणि जोडे श्लाघ्यता हे ॥2॥ तुका म्हणे मना पाहिजे अंकुश । नित्य नवा दिस जागृतीचा ॥3॥
1537 पापी म्हणों
तरि आठवितों पाय । दोष बळी काय तयाहूनि ॥1॥ ऐशा विचाराचे घालूनि कोंडणी । काय चक्रपाणी निजलेती ॥ध्रु.॥ एकवेळ जेणें
पुत्राच्या उद्देशें ॥ घेतल्याचें कैसें नेलें दुःख ॥2॥ तुका म्हणे अहो वैकुंठनायका । चिंता कां सेवका तुमचिया ॥3॥
1538 उगविल्या गुंती ।
ऐशा मागें नेणों किती ॥1॥ ख्यात केली
अजामेळें । होतें निघालें दिवाळें ॥ध्रु.॥ मोकलिला प्रायिश्चतीं । कोणी न धरिती
हातीं ॥2॥ तुका म्हणे मुक्त
वाट । वैकुंठीची घडघडाट ॥3॥
1539 सरळीं हीं नामें
उच्चारावीं सदा । हरि बा गोविंदा रामकृष्णा ॥1॥ पुण्य पर्वकाळ तीर्था ही सकळ । कथा सिंधुजळ
न्हाऊं येती ॥ध्रु.॥ अवघे चि लाभ बैसलिया घरा । येती भाव धरा एके ठायीं ॥2॥ सेळ्या मेंढ्या गाई सेवा घेती म्हैसी । कामधेनु तैसी नव्हे एक ॥3॥ तुका म्हणे सुखें पाविजे अनंता । हें वर्म जाणतां सुलभ चि ॥4॥
1540 पवित्र तो देह वाणी
पुण्यवंत । जो वदे अच्युत सर्व काळ ॥1॥ तयाच्या चिंतनें तरतील दोषी । जळतील रासी पातकाच्या ॥ध्रु.॥ देव इच्छी रज
चरणींची माती । धांवत चालती मागें मागें ॥2॥ काय त्यां उरलें वेगळें आणीक । वैकुंठनायक जयां कंठीं ॥3॥ तुका म्हणे देवभक्तांचा संगम । तेथें ओघ नाम त्रिवेणीचा ॥4॥
1541 पाप ताप दैन्य जाय
उठाउठीं । जालिया भेटी हरिदासांची ॥1॥ ऐसें बळ नाहीं आणिकांचे अंगीं । तपें तिर्था जगीं
दानें व्रतें ॥ध्रु.॥ चरणींचे रज वंदी शूळपाणी । नाचती कीर्तनीं त्यांचे माथां ॥2॥ भव तरावया उत्तम हे नाव । भिजों नेंदी पाव हात कांहीं ॥3॥ तुका म्हणे मन जालें समाधान । देखिले चरण वैष्णवांचे ॥4॥
1542 येणें बोधें आम्ही असों
सर्वकाळ । करूनि निर्मळ हरिकथा ॥1॥ आम्ही भूमीवरी एक दैवांचे । निधान हें वाचे सांपडलें ॥ध्रु.॥ तरतील कुळें दोन्ही
उभयतां । गातां आइकतां सुखरूप ॥2॥ न चळे हा मंत्र न म्हणों यातीकुळ । न लगे काळ
वेळ विचारावी ॥3॥ तुका म्हणे
माझा विठ्ठल विसांवा । सांटवीन हांवा हृदयांत ॥4॥
1543 बहुतां जन्मींचें
संचित । सबळ होय जरि बहुत । तरि चि होय हरिभक्त । कृपावंत मानसीं ॥1॥ म्हणवी म्हणियारा तयांचा । दास आपुल्या दासांचा । अनुसरले वाचा । काया
मनें विठ्ठलीं ॥ध्रु.॥ असे भूतदया मानसीं । अवघा देखे हृषीकेशी । जीवें न विसंबे
तयासी । मागें मागें हिंडतसे ॥2॥ तुका म्हणे निर्विकार । शरणागतां वज्रपंजर । जे जे अनुसरले नर । तयां जन्म
चुकलें ॥3॥
1544 तारूं लागलें
बंदरीं । चंद्रभागेचिये तिरीं ॥1॥ लुटा लुटा संतजन । अमुप हें रासी धन ॥ध्रु.॥ जाला हरिनामाचा
तारा । सीड लागलें फरारा ॥2॥ तुका जवळी हमाल । भार चालवी विठ्ठल ॥3॥
1545 आळवीन स्वरें ।
कैशा मधुरा उत्तरें ॥1॥ यें वो यें वो
पांडुरंगे । प्रेमपान्हा मज दें गे ॥ध्रु.॥ पसरूनि चोंची । वचन हें करुणेची ॥2॥ तुका म्हणे बळी । आम्ही लडिवाळें आळीं ॥3॥
1546 सकिळकांचें समाधान
। नव्हे देखिल्यावांचून ॥1॥ रूप दाखवीं रे आतां
। सहजरभुजांच्या मंडिता ॥ध्रु.॥ शंखचक्रपद्मगदा । गरुडासहित ये गोविंदा ॥2॥ तुका म्हणे कान्हा । भूक लागली नयनां ॥3॥
1547 पतितपावना ।
दिनानाथा नारायणा ॥1॥ तुझें रूप माझे
मनीं । राहो नाम जपो वाणी ॥ध्रु.॥ ब्रह्मांडनायका । भक्तजनाच्या पाळका ॥2॥ जीवांचिया जीवा । तुका म्हणे
देवदेवा ॥3॥
1548 करीं हें चि काम ।
मना जपें राम राम ॥1॥ लागो हा चि छंद ।
मना गोविंद गोविंद ॥2॥ तुका म्हणे मना
। मज भीक द्यावी दीना ॥3॥
1549 आपुलिया लाजा ।
धांवे भक्तांचिया काजा ॥1॥ नाम धरिलें दिनानाथ । सत्य करावया व्रत ॥ध्रु.॥ आघात निवारी। छाया
पीतांबरें करी ॥2॥ उभा कर कटीं । तुका
म्हणे
याजसाटीं ॥3॥
1550 साधावया भक्तीकाज ।
नाहीं लाज हा धरीत ॥1॥ ऐसियासी शरण जावें
। शक्ती जीवें न वंची ॥ध्रु.॥ भीष्मपण केला खरा ।
धनुर्धरा रक्षीलें ॥2॥ तुका म्हणे
साक्ष हातीं । तो म्यां चित्तीं धरियेला ॥3॥
1551 धेनु चरे वनांतरीं
। चित्त बाळकापें घरीं ॥1॥ तैसें करीं वो माझे
आई । ठाव देऊनि राखें पायीं ॥ध्रु.॥ न काढितां तळमळी ।
जिवनाबाहेर मासोळी ॥2॥ तुका म्हणे
कुडी । जीवाप्राणांची आवडी ॥3॥
1552 हरिजनाची कोणां न
घडावी निंदा । साहात गोविंदा नाहीं त्याचें ॥1॥ रूपा येऊनियां धरी अवतार । भक्तां
अभयंकर खळां कष्ट ॥ध्रु.॥ दुर्वास हा छळों आला आंबॠषी । सुदर्शन त्यासी जाळीत फिरे
॥2॥ द्रौपदीच्या क्षोभें कौरवांची शांति । होऊनि श्रीपति साहे
केलें ॥3॥ न साहे चि बब्रु पांडवां पारिखा । धुडाविला सखा बळीभद्र ॥4॥ तुका म्हणे अंगीं राखिली दुगपधि । अश्वत्थामा वधी पांडवपुत्रां ॥5॥
1553 ज्यासी आवडी
हरिनामांची । तो चि एक बहु शुचि ॥1॥ जपतो हरिनामें बीज । तो चि वर्णांमाजी द्विज ॥2॥ तुका म्हणे वर्णा धर्म । अवघें आहे सम ब्रह्म ॥3॥
1554 विठ्ठल हा चित्तीं
। गोड लागे गातां गीतीं ॥1॥ आम्हां
विठ्ठल जीवन । टाळ चिपळीया धन ॥ध्रु.॥ विठ्ठल हे वाणी । अमृत हे संजिवनी ॥2॥ रंगला या रंगें । तुका विठ्ठल सर्वांगें ॥3॥
1555 विठ्ठल विठ्ठल
मंत्र सोपा । करी पापा निर्मूळ ॥1॥ भाग्यवंता छंद मनीं । कोडें कानीं ऐकती ॥ध्रु.॥ विठ्ठल हें दैवत
भोळें । चाड काळें न धरावी ॥2॥ तुका म्हणे भलते याती । विठ्ठल चित्तीं ते शुद्ध ॥3॥
1556 म्हणे
विठ्ठल ब्रह्म नव्हे । त्याचे बोल नाइकावे ॥1॥ मग तो हो का कोणी एक । आदि करोनि ब्रह्मादिक ॥ध्रु.॥ नाहीं विठ्ठल जया
ठावा । तो ही डोळां न पाहावा ॥2॥ तुका म्हणे नाहीं । त्याची भीड मज कांहीं ॥3॥
1557 एक पाहातसां
एकांचीं दहनें । सावध त्या गुणें कां रे नव्हा ॥1॥ मारा हाक देवा भय अटाहासें । जंव काळाऐसें जालें नाहीं
॥ध्रु.॥ मरणांची तंव गांठोडी पदरीं । जिणें तो चि वरि माप भरी ॥2॥ तुका म्हणे धींग वाहाती मारग । अंगा आलें मग हालों नेदी ॥3॥
1558 संतांसी तों नाहीं
सन्मानाची चाड । परि पडे द्वाड अव्हेरितो ॥1॥ ह्मणऊनि तया न वजावें ठाया । होतसे घात या दुर्बळाचा
॥ध्रु.॥ भावहीना आड येतसे आशंका । उचितासी चुका घालावया ॥2॥ तुका म्हणे जया संकोच दर्शनें । तया ठाया जाणें अनुचित ॥3॥
1559 संसारसंगें परमार्थ
जोडे । ऐसें काय घडे जाणतेनो ॥1॥ हेंडग्याच्या आळां अवघीं चिपाडें । काय तेथें गोडें
निवडावीं ॥ध्रु.॥ ढेकणाचे बाजे सुखाची कल्पना । मूर्खत्व वचना येऊं पाहे ॥2॥ तुका ह्मणे मद्य सांडवी लंगोटी । सांगितला सेटीं विचार त्या
॥3॥
1560 जातीचें तें चढे
प्रेम । पक्षी स्मरे राम राम ॥1॥ ते काय गुण लागती येरां । कागा पिंजरा शोभेना ॥ध्रु.॥ शिकविलें तें सुजात
सोसी । मग तयासी मोल चढे ॥2॥ तुका म्हणे
वेषधारी ॥ हिजड्या नारी नव्हती ॥3॥
1561 वसनें थिल्लरीं ।
बेडुक सागरा धिक्कारी ॥1॥ नाहीं देखिला ना
ठावा । तोंड पिटी करी हांवा ॥ध्रु.॥ फुगातें काउळें । म्हणे मी राजहंसा आगळें ॥2॥ गजाहूनि खर । म्हणे चांगला मी फार ॥3॥ मुलाम्याचें नाणें । तुका म्हणे
नव्हे सोनें ॥4॥
1562 मुक्त होता
परी बळें जाला बद्ध । घेउनियां छंद माझें माझें ॥1॥ पाप पुण्य अंगीं घेतलें जडून । वर्म नेणे कोण करिता तो ॥2॥ तुका म्हणे वांयां गेलें वांयां विण । जैसा मृगशीण मृगजळीं ॥3॥
1563 पंढरीये माझें
माहेर साजणी । ओविये कांडणीं गाऊं गीत ॥1॥ राही रखुमाई सत्यभामा माता । पांडुरंग पिता माहियेर ॥ध्रु.॥ उद्धव अक्रूर व्यास
आंबॠषि । भाई नारदासी गौरवीन ॥2॥ गरुड बंधु लडिवाळ पुंडलीक । यांचें कवतुक वाटे मज ॥3॥ मज बहु गोत संत आणि महंत । नित्य आठवीत ओवियेसी ॥4॥ निवृत्ती ज्ञानदेव सोपान चांगया । जिवलगा माझिया नामदेवा ॥5॥ नागोजन मित्रा नरहरि सोनारा । रोहिदास कबिरा सोइरिया ॥6॥ परसो भागवता सुरदास सांवता । गाईन नेणतां सकळांसी ॥7॥ चोखामेळा संत जिवाचे सोइरे । न पडे विसर यांचा घडी ॥8॥ जीवींच्या जीवना एका जनार्दना ।
पाटका कान्हया मिराबाई ॥9॥ आणीक हे संत
महानुभाव मुनि । सकळां चरणीं जीव माझा ॥10॥ आनंदें ओविया गाईन मी त्यांसी । जाती पंढरीसी वारकरी
॥11॥ तुका म्हणे माझा बळीया बापमाय । हरुषें नांदों सये घराचारी ॥12॥
1564 पोट लागलें पाठीशीं
। हिंडवितें देशोदेशीं ॥1॥ पोटाभेणें जिकडे
जावें । तिकडे पोट येतें सवें ॥ध्रु.॥ जप तप अनुष्ठान । पोटासाटीं जाले दीन ॥2॥ पोटें सांडियेली चवी । नीचापुढें तें नाचवी ॥3॥ पोट काशियानें भरे । तुका म्हणे
झुरझुरूं मरे ॥4॥
आरत्या ॥ 13 ॥
1565 जगदेश जगदेश तुज म्हणती ।
परि या जनामाजी असशील युक्ति
। पुण्यपापविरहित सकळां अधिपति । दृष्टा परि नळणी अलिप्त गति
॥1॥ जय देव जय देव जय पंढरिनाथा । श्रीपंढरिनाथा । नुरे पाप
विठ्ठल म्हणतां सर्वथा ॥ध्रु.॥ आगम निगम तुज नेणती कोणी । परि तूं
भाव भक्ति जवळी च दोन्ही । नेणतां विधियुक्त राते पूजेनी । न माये ब्रह्मांडीं संपुष्टशयनीं ॥2॥ असुरां काळ भासे विक्राळ पुढें । पसरी मुखएक चावितो धुडें । भक्ता
शरणागता चाले तो पुढें । दावी वाट जाऊ नेदी वांकडें ॥3॥ एकाएकीं बहु विस्तरला सुखें । खेळे त्याची लीळा तो चि
कवतुकें । तेथें नरनारी कवण बाळकें । काय पापपुण्य कवण सुखदुःखें ॥4॥ सकळा वर्मां तूं चि जाणशी एक । बद्ध मोक्ष प्राप्त आणि
सुखदुःख । जाणों म्हणतां तुज टकलीं बहुतेकें । तुका म्हणे शरण
आलों मज राखें ॥5॥
1566 दैत्यभारें पीडिली
पृथुवी बाळा । म्हणोनि तूज येणें जालें गोपाळा । भक्तिप्रतिपाळक
उत्सव सोहळा । मंगळें तुज गाती आबळ बाळा ॥1॥ जय देव जय देव जय गरुडध्वजा । श्रीगरुडध्वजा । आरती ओवाळूं तुज
भक्तिकाजा ॥ध्रु.॥ गुण रूप नाम नाहीं जयासी । चिंतितां तैसा चि
होसी तयांसी । मत्स्य कूर्म वराह नरसिंह जालासी । असुरां काळ मुणि
ठाके ध्यानासी ॥2॥ सहजर रूपें नाम
सांवळा ना गोरा । श्रुति नेती म्हणती तुज विश्वंभरा । जीवनां जीवन तूं चि
होसी दातारा । न कळे पार ब्रह्मादिकां सुरवरां ॥3॥ संतां महंतां घरीं म्हणवी म्हणियारा
। शंखचक्रगदाआयुधांचा भारा । सुदर्शन घरटी फिरे अवश्वरा । सकुमार ना स्थूळ होसी गोजिरा ॥4॥ भावेंविण तुझें न घडे पूजन । सकळ ही गंगा जाल्या तुजपासून । उत्पत्ती प्रळय
तू चि करिसी पाळण । धरूनि राहिला तुका निश्चयीं चरण ॥5॥
--: संकलन संतचरणरज श्री शाहू संभाजी भारती :--
1567 काय तुझा महिमा वर्णू मी
किती । नामें मात्रे भवपाश तुटती । पाहातां पाउले हे विष्णुमूर्ती । कोटिकुळां सहित जे उद्धरती
॥1॥ जय देव जय देव जय पंढरिराया । श्रीपंढरिराया । करुनियां कुरवंडी
। सांडीन काया ॥ध्रु.॥ मंगळआरतीचा थोर महिमा । आणीक द्यावया नाहीं उपमा । श्रीमुखासहित देखे
जो कर्मा । पासुन सुटे जैसा रवि नासी तमा ॥2॥ धन्य व्रतकाळ हे एकादशी । जागरण उपवास घडे जयांसी । विष्णूचें पूजन
एकाभावेंसी । नित्यमुक्त पूज्य तिहीं लोकांसी ॥3॥ न वजे वांयां काळ जे तुज ध्याती । असे तुझा वास तयांच्या
चित्तीं । धालें सुखें सदा प्रेमें डुल्लती । तीर्था मिळन
वास तयांचा वाहाती ॥4॥ देव भक्त तूं चि जालासी दोन्ही । वाढावया सुख भिक्त हे जनीं । जड जीवां उद्धार होय लागोनि । शरण तुका वंदी पाउलें दोन्ही
॥5॥
1568 कंसरायें गर्भ
वधियेले सात । म्हणोनि गोकुळासी आले अनंत । घ्यावया अवतार
जालें हें चि निमित्य । असुर संहारूनि तारावे भक्त ॥1॥ जय देव जय देव जय
विश्वरूपा । श्रीविश्वरूपा । ओवाळीन तुज देहदीपें बापा ॥ध्रु.॥ स्थूळरूप होऊनि
धरितसे सानें । जैसा भाव तैसा तयांकारणें । दैत्यांसी भासला सिहीं गजान । काळासी
महाकाळ यशोदेसी तान्हें ॥2॥ अनंत वर्णी कोणा न
कळे चि पार । सगुण कीं निर्गुण हा ही निर्धार । पांगलीं साई अठरा करितां
वेव्हार । तो वळीतसे गौळीयांचें खिल्लार ॥3॥ तेहतिस कोटि तिहीं देवांसी श्रेष्ठ । पाउलें पाताळीं नेणती
स्वर्ग मुगुट । गिळीलीं चौदा भूवनें तरि न भरे चि पोट । तो खाउन धाला गोपाळाचें
उच्छिष्ट ॥4॥ महिमा वर्णू तरि पांगलिया श्रुति । सिणला शेष चिरल्या जिव्हा करितां
स्तुती । भावेंविण कांहीं न चले चि युक्ति । राखें शरण तुकयाबंधु करी विनंती ॥5॥
1569 परमानंदा
परमपुरुषोत्तमरामा । अच्युता अनंता हरि मेघश्यामा । अविनाशा अलक्षा
परता परब्रह्मा । अकळकळा कमळापती न कळे महिमा ॥1॥ जय देव जय देव जया जी श्रीपती । मंगळशुभदायका करीन आरती
॥ध्रु.॥ गोविंदा गोपाळा गोकुळरक्षणा । गिरिधरकर
भवसागरतारक दधिमथना । मधुसूदन मुनिजीवन धरणीश्रमहरणा । दीनवत्सळ सकळां मूळ जय
जयनिधाना ॥2॥ विश्वंभरा
सर्वेश्वर जगदाधारा । चक्रधर करुणाकर पावन गजेंद्रा । सुखसागर गुणआगर
मुगुटमणी शूरा । कल्याणकैवल्यमूर्ती मनोहरा ॥3॥ गरुडासना शेषशयना नरहरी । नारायणा ध्याना सुरहरवरगौरी । नंदा नंदनवंदन
त्रिभुवनांभीतरी । अनंतनामीं ठसा अवतारांवरी ॥4॥ सगुणनिर्गुणसाक्ष श्रीमंत संतां । भगवाना भगवंता कालकृदांता । उत्पत्तीपाळणपासुन
संहारणसत्ता । शरण तुकयाबंधु तारीं रिति बहुतां ॥5॥
1570 पंढरि पुण्यभूमी
भीमा दक्षिणावाहिनी । तीर्थ हें चंद्रभागा महा पातकां धुनी । उतरलें
वैकुंठमहासुख मेदिनी ॥1॥ जय देवा पांडुरंगा
जय अनाथनाथा । आरती ओंवाळीन तुम्हां लक्ष्मीकांता ॥ध्रु.॥ नित्य नवा सोहळा हो महावाद्यां गजर । सन्मुख गरुड पारीं उभा
जोडुनि कर । मंडितचतुर्भुजा कटीं मिरवती कर ॥2॥ हरिनाम कीर्तन हो आनंद महाद्वारीं । नाचती प्रेमसुखें नर
तेथिंच्या नारी । जीवन्मुक्त
लोक नित्य पाहाती हरी ॥3॥ आषाढी कार्तिकी हो गरुडटकयां भार । गर्जती नाम घोष महावैष्णववीर । पापासी रीग नाहीं
असुर कांपती सुर ॥4॥ हें सुख पुंडलिकें
कसें आणिलें बापें । निर्गुण साकारले आम्हांलागिं हें सोपें । म्हणोनि
चरण धरोनि तुका राहिला सुखें ॥5॥
1571 अवतार गोकुळीं हो
जन तारावयासी । लावण्यरूपडें हे तेजपुंजाळरासी । उगवतां कोटि बिंबें
रवि लोपले शशी । उत्साव सुरवरां मही थोर मानसीं ॥1॥ जय देवा कृष्णनाथा जय रखुमाईकांता । आरती ओंवाळीन तुम्हां
देवकीसुता । जय देवा कृष्णनाथा ॥ध्रु.॥ वसुदेवदेवकीची बंद फोडुनी शाळ ।
होउनि विश्वजनिता तया पोटिंचा बाळ । दैत्य हे त्रासियेले समूळ कंसासी काळ । राजया उग्रसेना केला
मथुरापाळ ॥2॥ राखतां गोधनें हो
इंद्र कोपला वरि । मेघ जो कडाडिला शिळा वर्षतां धारीं । राखिलें गोकुळ हें
नखीं धरिला गिरी । निर्भय लोकपाळ अवतरले हरी ॥3॥ कौतुक पाहावया माव ब्रह्म्यानें केली । वत्सें चोरोनियां
सत्यलोकासि नेलीं । गोपाळ गाईवत्सें दोहीं ठायीं राखीलीं । सुखाचा प्रेमसिंधु अनाथांची
माउली ॥4॥ तारिलें भक्तजना दैत्य निर्दाळूनि । पांडवां साहकारी आडल्यां निर्वाणी । गुण मी काय वर्णू मति
केवढी वाणी । विनवितो दास तुका ठाव देई चरणीं ॥5॥
1572 सुंदर अंगकांती
मुखें भाळ सुरेख । बाणली उटी अंगीं टिळा साजिरी रेख । मस्तकीं मुगुट
कानीं कुंडलां तेज फांके । आरक्त
दंत हिरे कैसे शोभले निके ॥1॥ जय देवा चुतर्भुजा जया लावण्यतेजा । आरती ओवाळीन भवतारिया
हा वोजा । जय. ॥ध्रु.॥ उदार जुंझार हा जया वाणिती श्रुति । परतल्या नेति म्हणती
तयां न कळे गति । भाट हा चतुर्मुखें अनुवाद करिती । पांगलीं साही अठरा रूप न
गति ॥2॥ ऐकोनि रूप ऐसें तुजलागीं धुंडिती । बोडके नग्न एक
निराहार इऩित । साधनें योग नाना तपें दारुण किती । सांडिलें सुख
दिली संसारा शांती ॥3॥ भरूनि माजी लोकां
तिहीं नांदसि एक । कामिनी मनमोहना रूप नाम अनेक । नासति नाममात्रें
भवपातकें शोक । पाउलें वंदिताती सिद्ध आणि साधक ॥4॥ उपमा द्यावयासी दुजें काय हें तुज । तत्वासि तत्वसार
मूळ जालासी बीज । खेळसि बाळलीळा अवतार सहज । विनवितो दास तुका कर जोडोनि तुज
॥5॥
1573 सकुमार मुखकमळ
निजसारनिर्मळ । सावळी सुनीळ तनु भ्रमरांग कुरळ । झळकति दिव्य तेजें
दंत माज पातळ । मिरवलिं मयोरपत्रें मुगुट कुंडलें माळ ॥1॥ जय देवा जगदीश्वरा । धन्य रखुमाईवरा । आरती करीन
काया । ओंवाळीन सुंदरा । जय. ॥ध्रु.॥ गोजिरें ठाणमाण
भुजा मंडित चारी । शोभति शंखचक्रगदापद्म मोहरी । हृदयीं ब्रह्मपद
बाणलें शृंगारीं । गर्जति चरणीं वांकी कंठ कोकिळास्वरीं ॥2॥ घवघवित उटी अंगीं बावन चंदनांची । लल्हाट कस्तुरिचा कास
पितांबरीची । कटिसूत्र वरि साजिरें प्रभा वर मोतियांची । संगीत सकळ मुद्रा
पाउलें कुंकुमाचीं ॥3॥ सौभाग्यसुख सागर
गुणलावण्यखाणी । लाघवी दीनवत्सळ विश्व लाविलें ध्यानीं । आश्चर्य देव करिती
ॠषि राहिले मुनि । धन्य ते प्रसवली ऐसिया नंदपत्नी ॥4॥ वर्णितां ध्यान महिमा श्रुति राहिल्या नेति । रविकोटि चंद्र तारा
प्रकाशा न तुळती । उदार सुर गंभीर पूर्ण आनंदमूर्ति ।
तुकयाबंधु म्हणे स्तवूं मी काय किती ॥5॥
1574 महा जी महादेवा
महाकाळमर्दना । मांडियेलें उग्रतप महादीप्त दारुणा । परिधान व्याघ्रांबर
चिदाभस्मलेपना । स्मशान क्रीडास्थळ तुम्हा जी त्रिनयना ॥1॥ जय देवा हरेश्वरा जय पार्वतीवरा । आरती ओंवाळीन
कैवल्यदातारा । जय. ॥ध्रु.॥ रुद्र हें नाम तुम्हां उग्र संहारासी । शंकर
शिव भोळा उदार सर्वस्वीं । उदक बेलपत्र टाळी वाहिल्या देसी । आपुलें पद दासां ठाव देई कैलासीं ॥2॥ त्रैलोक्यव्यापका हो जन आणि विजन । विराटस्वरूप हें तुझें
साजिरें ध्यान । करितो वेद स्तुती कीर्ती मुखें आपण । जाणतां नेणवे हो
तुमचें महिमान ॥3॥ बोलतां नाम महिमा
असे आश्चर्य जगीं । उपदेश केल्यानंतरें पापें पळती वेगीं । हरहर वाणी गर्जे
प्रेम संचरे अंगीं । राहिलि दृष्टी चरणीं रंग मीनला रंगीं ॥4॥ पुजूनि लिंग उभा तुका जोडोनी हात । करिती विज्ञापना
परिसावी हे मात । अखंड राहूं द्यावें माझें चरणीं चित्त । घातले साष्टांग
मागे मस्तकीं हात ॥5॥
1575 अवतारनामभेद गणा
आदि अगाद । जयासि पार नाहीं पुढें खुंटला वाद । एक चि दंत शोभे मुख
विक्राळ दोंद । ब्रह्मांडामाजि दावी अनंत हे छंद ॥1॥ जय जया गणपती ओंवाळीत आरती । साजिर्‍या सरळ
भुजा फरशकमळ शोभती ॥ध्रु.॥ हे मही ठेंगणी हो तुज नृत्यनायका । भोंवरि फेर देतां असुर
मदिले एकां । घातले तोडरीं हो भक्तजनपाळका । सहस्र नाम तुज
भुक्तिमुक्तिदायका ॥2॥ सुंदर शोभला हो रूपें लोपलीं तेजें । उपमा काय देऊं असे
आणिक दुजें । रविशशितारागणें जयामाजी सहजें । उदरी सामावलीं जया
ब्रह्मांडबीजें ॥3॥ वर्णिता शेष
लीळा तया भागलीं मुखें । पांगुळले वेद चारी कैसे राहिले सुखें । अवतार जन्मला हो
लिंगनाभी या मुखें । अमूर्त मूर्तिमंत होय भक्तिच्या सुखें ॥4॥ विश्व हें रूप तुझें हस्त पाद मुखडें । ऐसा चि भाव देई तया नाचतां पुढें
। धूप दीप पंचारति ओंवाळीन
निवाडें । राखें या शरणागता तुका खेळतां लाडें ॥5॥
1576 कनकाच्या परियेळीं
उजळूनि आरती । रत्नदीपशोभा कैशा पाजळल्या ज्योती ॥1॥ ओंवाळूं गे माये सबाहय साजिरा । राहिरखुमाईसत्यभामेच्या वरा
।ध्रु.॥ मंडितचतुर्भुज दिव्य कानीं कुंडलें । श्रीमुखाची शोभा
पाहातां तेज फांकलें ॥2॥ वैजयंती माळ गळां
शोभे श्रीमंत । शंखचक्रगदापद्म आयुधें शोभत ॥3॥ सांवळा सकुमार जैसा कर्दळीगाभा
। चरणीचीं नेपुरें वांकी गर्जती नभा ॥4॥ ओंवाळीतां मन हें उभें ठाकलें ठायीं । समदृष्टी समाधि
तुकया लागली पायीं ॥5॥
1577 भक्तिचिया
पोटीं बोध कांकडा ज्योती । पंचप्राण जीवें भावें ओंवाळूं आरती ॥1॥ ओंवाळू आरती माझ्या पंढरीनाथा । दोन्ही कर जोडोनि
चरणीं ठेवीन माथा ॥ध्रु.॥ काय महिमा वर्णू आतां सांगणें तें किती । कोटि ब्रह्महत्या मुख पाहतां जाती
॥2॥ राही रखुमाई दोही दों बाही । मयूर पिच्छचामरें ढाळीति
ठायीं ठायीं ॥3॥ तुका म्हणे दीप
घेऊनि उन्मनति शोभा । विटेवरी उभा दिसे लावण्यगाभा ॥4॥
1578 धन्य दिवस आजि
दरुषण संतांचें । नांदे तया घरीं दैवत पंढरीचें ॥1॥ धन्य पुण्य रूप कैसा जालें संसार । देव आणि भक्त दुजा नाहीं विचार ॥ध्रु.॥ धन्य पूर्व पुण्य
वोडवलें निरुतें । संतांचें दर्शन जालें भाग्यें बहुतें ॥2॥ तुका म्हणे धन्य आम्हां जोडली जोडी । संतांचे चरण आतां जीवें न सोडीं ॥3॥
1579 गाऊं वाणूं तुज
विठो तुझा करूं अनुवाद । जिकडे पाहें तिकडे सर्वमय गोविंद ॥1॥ आनंद रे विठोबा जाला माझे मनीं । देखिले लोचनीं
विटेसहित पाउले ॥ध्रु.॥ न करीं तपसाधनें रे मुक्तिचे
सायास । हा चि जन्मोजन्मी गोड भक्तिचा रस ॥2॥ तुका म्हणे आम्हांप्रेमा उणें तें काई । पंढरीचा राणा सांटविला हृदयीं ॥3॥
1580 मागणें तें एक
तुजप्रति आहे । देशी तरि पाहें पांडुरंगा ॥1॥ या संतांसी निरवीं हें मज देई । आणिक दुजें
काहीं न मगें तुज ॥2॥ तुका म्हणे
आतां उदार होई । मज ठेवीं पायीं संतांचिया ॥3॥
स्वामींनीं काया ब्रह्म केली ते अभंग ॥ 24 ॥
1581 शोधितां चि नये । म्हणोनि
वोळगतों पाये ॥1॥ आतां दिसों नये जना
। ऐसें करा नारायणा ॥ध्रु.॥ परतोनि मन । गेलें ठायीं चि मुरोन ॥2॥ विसरला तुका । बोलों चालों जाला मुका ॥3॥
1582 रज्जुसर्पाकार ।
भासयेलें जगडंबर ॥1॥ म्हणोनि
आठवती पाय । घेतों आलाय बलाय ॥ध्रु.॥ द्रुश द्रुमाकार लाणी । केलों सर्व सासी
धणी ॥2॥ तुकीं तुकला तुका । विश्वीं भरोनि उरला लोकां ॥3॥
1583 म्हणवितों
दास । परि मी असें उदास ॥1॥ हा चि निश्चय माझा
। परि मी निश्चयाहुनि दुजा ॥ध्रु.॥ सरतें कर्तुत्व माझ्यानें । परि मी त्याही हून भिन्न ॥2॥ तुका तुकासी तुकला । तुका तुकाहुनि निराळा ॥1॥
1584 घोंटवीन लाळ ब्रह्मज्ञान्या
हातीं । मुक्तां आत्मिस्थती सांडवीन ॥1॥ ब्रह्मभूत होते काया च कीर्तनीं । भाग्य तरी ॠणी देवा ऐसा
॥ध्रु.॥ तीर्थ भ्रमकासी आणीन आळस । कडु स्वर्गवास करिन भोग ॥2॥ सांडवीन तपोनिधा अभिमान । यज्ञ आणि
दान लाजवीन ॥3॥ भिक्तभाग्यप्रेमा
साधीन पुरुषार्थ । ब्रह्मींचा जो अर्थ निजठेवा ॥4॥ धन्य म्हणवीन येहे लोकीं लोकां । भाग्य आम्हीं तुका
देखियेला ॥5॥
1585 संसाराचे अंगीं अवघीं
च वेसनें । आम्ही या कीर्तनें शुद्ध जालों ॥1॥ आतां हें सोंवळें जालें त्रिभुवन । विषम धोऊन सांडियेलें
॥ध्रु.॥ ब्रह्मपुरीं वास करणें अखंड । न देखिजे तोंड विटाळाचें ॥2॥ तुका म्हणे आम्हां एकांताचा वास । ब्रह्मीं ब्रह्मरस सेवूं सदा ॥3॥
1586 तुम्ही
सनकादिक संत । म्हणवितां कृपावंत ॥1॥ एवढा करा उपकार । देवा सांगा नमस्कार ॥ध्रु.॥ भाकूनि करुणा ।
विनवा वैकुंठींचा राणा ॥2॥ तुका म्हणे मज
आठवा । मुळ लवकरी पाठवा ॥3॥
1587 आपुल्या माहेरा जाईन मी आतां । निरोप
या संतां हातीं आला ॥1॥ सुख दुःख माझें
ऐकिलें कानीं । कळवळा मनीं करुणेचा ॥ध्रु.॥ करुनी सिद्ध मूळ साउलें भातुकें ।
येती दिसें एकें न्यावयासी ॥2॥ त्या चि पंथें माझें लागलेंसे चित्त । वाट पाहें नित्य
माहेराची ॥3॥ तुका म्हणे
आतां येतील न्यावया । अंगें आपुलिया मायबाप ॥4॥
1588 चिन्हें उमटताती
अंगीं । शकुना जोगीं उत्तम ॥1॥ आठवला बापमाय । येइल काय मूळ नेणों ॥ध्रु.॥ उत्कंठित जालें मन
। ते चि खुण तेथींचि ॥2॥ तुका म्हणे काम
वारीं । आळस घरीं करमेना ॥3॥
1589 आरोनियां पाहे वाट
। कटकट सोसेना ॥1॥ आलियांस पुसें मात
। तेथें चित्त लागलें ॥ध्रु.॥ दळीं कांडीं लोकांऐसें । परि मी नसें ते ठायीं ॥2॥ तुका म्हणे येथें पिसें । तेथें तैसें असेल ॥3॥
1590 येथीलिया अनुभवें ।
कळों जीवें हें येतसे ॥1॥ दोहीं ठायीं एक जीव
। माझी कींव त्या अंगीं ॥ध्रु.॥ भूक भुके चि खाउनि धाय । नाहीं हाय अन्नाची ॥2॥ तुका म्हणे सुख जालें । अंतर धालें त्यागुणें ॥3॥
1591 पैल आले हरि । शंख
चक्र शोभे करीं ॥1॥ गरुड येतो
फडत्कारें । ना भी ना भी म्हणे त्वरे ॥ध्रु.॥ मुगुटकुंडलांच्या दीप्ति ।
तेजें लोपला गभिस्त ॥2॥ मेघश्यामवर्ण हरि ।
मूर्ति डोळस साजिरी ॥3॥ चुतर्भुज वैजयंती । गळां माळ हे रुळती ॥4॥ पीतांबर झळके कैसा । उजळल्या दाही दिशा ॥5॥ तुका जालासे संतुष्ट । घरा आलें वैकुंठपीठ ॥6॥
1592 शंखचक्रगदापद्म ।
पैल आला पुरुषोत्तम ॥1॥ ना भी ना भी भक्तराया ।
वेगीं पावलों सखया ॥ध्रु.॥ दुरूनि येतां दिसे दृष्टी । धाकें दोष पळती
सृष्टी ॥2॥ तुका देखोनि एकला । वैकुंठींहूनि हरि आला ॥3॥
1593 पैल दिसतील भार ।
दिंडी पताका अपार ॥1॥ आला पंढरीचा राणा ।
दिसतील त्याच्या खुणा । सुख वाटे मना । डोळे बाह्य
स्फुरती ॥ध्रु.॥ उठिले गजर नामाचे । दळभार वैष्णवांचे ॥2॥ तुका करी रिता ठाव । त्यांसी बैसावया वाव ॥3॥
1594 चला जाऊं रे सामोरे
। पुढें भेटों विठ्ठल धुरे ॥1॥ तुका आनंदला मनीं । कैसा जातो लोटांगणीं । फेडावया धणी ।
प्रेमसुखाची आजि ॥ध्रु.॥ पुढें आले कृपावंत । मायबाप साधुसंत ॥2॥ आळंगिला बाहीं । ठेविला विठोबाचे पायीं ॥3॥
1595 पाहुणे घरासी । आजि
आले हृषीकेशी ॥1॥ काय करूं उपचार ।
कोंप मोडकी जर्जर । कण्या दरदर । पाण्यामाजी रांधिल्या ॥ध्रु.॥ घरीं मोडकिया बाजा
। वरि वाकळांच्या शेजा ॥2॥ मुखशुद्धी तुळसी
दळ । तुका म्हणे मी दुर्बळ ॥3॥
1596 संतीं केला अंगीकार
। त्यासी अभिमान थोर ॥1॥ कांहीं ठेविलें
चरणीं । घेतीं तें चि पुरवूनि । तुका पायवणी । घेऊनियां निराळा ॥ध्रु.॥ नसतां कांहीं संचित
। भेटी जाली अवचित ॥2॥ देव मिळोनियां भक्त । तुका केलासे सनाथ ॥3॥
1597 अवघियांच्या आलों
मुळें । एका वेळे न्यावया ॥1॥ सिद्ध व्हावें सिद्ध व्हावें । आधीं ठावें करितों ॥ध्रु.॥ जोंवरि ते घटिका
दुरी । आहे उरी तो काळ ॥2॥ मंगळाचे वेळे उभे ।
असों शोभे सावध ॥3॥ अवघियांचा योग घडे
। तरी जोडे श्लाघ्यता ॥4॥ तुका म्हणे
पाहें वाट । बहु आट करूनि ॥5॥
1598 सकळ ही माझी बोळवण
करा । परतोनि घरा जावें तुम्हीं ॥1॥ कर्मधर्में तुम्हां
असावें कल्याण । घ्या माझें वचन आशीर्वाद ॥ध्रु.॥ वाढवूनि दिलों
एकाचिये हातीं । सकळ निश्चिंती जाली तेथें ॥2॥ आतां मज जाणें प्राणेश्वरासवें । माझिया भावें अनुसरलों ॥3॥ वाढवितां लोभ होईल उसीर । अवघींच स्थिर करा
ठायीं ॥4॥ धर्म अर्थ काम जाला एके ठायीं । मेळविला जिंहीं हाता हात ॥5॥ तुका म्हणे आतां जाली हे चि भेटी । उरल्या त्या गोष्टी बोलावया ॥6॥
1599 बोलिलों तें आतां
पाळावें वचन । ऐसें पुण्य कोण माझे गांठी ॥1॥ जातों आतां आज्ञा घेऊनियां स्वामी । काळक्षेप आम्ही करूं
कोठें ॥ध्रु.॥ न घडे यावरि न धरवे धीर । पीडतां राष्ट्र
देखोनि जग ॥2॥ तुका म्हणे तुम्ही दिसे
मोकलिलें । काय आतां आलें जीवित्वाचें ॥3॥
1600 करावें तें काम ।
उगाच वाढवावा श्रम ॥1॥ अवघें एकमय । राज्य
बोलों चालों नये ॥ध्रु.॥ दुजयाची सत्ता । न चलेसी जाली आतां ॥2॥ आतां नाहीं तुका । पुन्हा हारपला लोकां ॥3॥
--: संकलन संतचरणरज श्री शाहू संभाजी भारती :--
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा
धन्यावाद ! लवकरच आपले समाधान होईल.