तुकारामगाथा २००१ - २१००
2001 रामें स्नानसंध्या
केलें क्रियाकर्म । त्याचा भवश्रम निवारला ॥1॥ आणिकें दुरावलीं करितां खटपट । वाउगे बोभाट वर्माविण ॥ध्रु.॥ रामनामीं जिंहीं
धरिला विश्वास । तिंहीं भवपाश तोडियेले ॥2॥ तुका म्हणे केलें कळिकाळ ठेंगणें । नामसंकीर्तनें भाविकांनीं ॥3॥
2002 वैष्णवांची कीर्ती
गाइली पुराणीं । साही अठरांजणीं चहूं वेदीं ॥1॥ ऐसे कोणी दावा ग्रंथांचे वाचक । कर्मठ धार्मिक
पुण्यशील ॥ध्रु.॥ आदिनाथ शंकर नारद मुनेश्वर । शुका ऐसा थोर आणिक नाहीं ॥2॥ तुका म्हणे मुगुटमणी हे भक्ती । आणीक
विश्रांति अरतिया ॥3॥
2003 बोलिलों जैसें
बोलविलें देवें । माझें तुम्हां ठावें जातिकुळ ॥1॥ करा क्षमा कांहीं नका धरूं कोप । संत मायबाप दीनावरि
॥ध्रु.॥ वाचेचा चाळक जाला दावी वर्म । उचित ते धर्म मजपुढें ॥2॥ तुका म्हणे घडे अपराध नेणतां । द्यावा मज आतां ठाव पायीं ॥3॥
2004 संतांचे घरींचा दास
मी कामारी । दारीं परोपरीं लोळतसें ॥1॥ चरणींचे रज लागती अंगांस । तेण बेताळीस उद्धरती ॥ध्रु.॥ उच्छिष्ट
हें जमा करुनि पत्रावळी । घालीन कवळी मुखामाजी ॥2॥ तुका म्हणे मी आणीक विचार । नेणें हे चि सार मानीतसें ॥3॥
2005 एक शेरा अन्ना चाड
। येर वाउगी बडबड ॥1॥ कां रे तृष्णा
वाढविसी । बांधवूनि मोहपाशीं ॥ध्रु.॥ ओठ हात तुझा जागा । येर सिणसी वाउगा ॥2॥ तुका म्हणे श्रम । एक विसरतां राम ॥3॥
2006 आलें धरायच पेट ।
पुढें मागुतें न भेटे ॥1॥ होसी फजीती वरपडा ।
लक्ष चौर्‍यांयासीचे वेढां ॥ध्रु.॥ नाहीं कोणांचा
सांगात । दुःख भोगितां आघात ॥2॥ एका पाउलाची वाट । कोणां सांगावा बोभाट ॥3॥ जुंतिजेसी घाणां । नाहीं मारित्या करुणा ॥4॥ तुका म्हणे हित पाहें । जोंवरि हें हातीं आहे ॥5॥
2007 लाभ जाला बहुतां
दिसीं । लाहो करा पुढें नासी । मनुष्यदेहा ऐसी । उत्तमजोडी जोडिली ॥1॥ घेई हरिनाम सादरें । भरा सुखाचीं भांडारें । जालिया व्यापारें
। लाहो हेवा जोडीचा ॥ध्रु.॥ घेउनि माप हातीं । काळ मोवी दिवस राती । चोर लाग घेती ।
पुढें तैसें पळावें ॥2॥ हित सावकासें । म्हणे
करीन तें पिसें । हातीं काय ऐसें । तुका म्हणे नेणसी ॥3॥
2008 सुखाचें ओतलें ।
दिसे श्रीमुख चांगलें ॥1॥ मनें धरिला अभिळास ।
मिठी घातली पायांस ॥ध्रु.॥ होतां दृष्टादृष्टी । ताप गेला उठाउठी ॥2॥ तुका म्हणे जाला । लाभें लाभ दुणावला ॥3॥
2009 झरा लागला सुखाचा ।
ऐसा मापारी कैचा ॥1॥ जो हें माप तोंडें धरी । सळे जाली ते आवरी ॥ध्रु.॥ जाले बहु काळ ।
कोणा नाहीं ऐसें बळ ॥2॥ तुका म्हणे तळ
। नाहीं पाहेसा सकळ ॥3॥
2010 आम्ही बोलों
तें तुज कळे । एक दोहीं ठायीं खेळे ॥1॥ काय परिहाराचें काम
। जाणें अंतरींचें राम ॥ध्रु.॥ कळोनियां काय चाड । माझी लोकांसी बडबड ॥2॥ कारण सवें एका । अवघें आहे म्हणे
तुका ॥3॥
2011 उमटे तें ठायीं ।
तुझे निरोपावें पायीं ॥1॥ आम्ही
करावें चिंतन । तुझें नामसंकीर्तन ॥ध्रु.॥ भोजन भोजनाच्या काळीं । मागों करूनियां
आळी ॥2॥ तुका म्हणे माथां । भार तुझ्या पंढरिनाथा ॥3॥
2012 केला पण सांडी ।
ऐसियासी म्हणती लंडी ॥1॥ आतां पाहा विचारून । समर्थासी बोले कोण ॥ध्रु.॥ आपला निवाड । आपणेंचि करितां
गोड ॥2॥ तुम्हीं आम्हीं देवा । बोलिला बोल सिद्धी न्यावा ॥3॥ आसे धुरे उणें । मागें सरे तुका म्हणे ॥4॥
2013 न व्हावें तें
जालें । तुम्हां आम्हांसी लागलें ॥1॥ आतां हालमाकलमें । भांडोनियां काढूं वर्में ॥ध्रु.॥ पाटोळ्यासवेंसाटी।
दिली रगट्याची गांठी ॥2॥ तुका म्हणे हरी । आणूनियां करिन सरी ॥3॥
2014 पतित मिरासी । ते म्यां
धरिला जीवेंसी ॥1॥ आतां बळिया
सांग कोण । ग्वाही तुझें माझें मन ॥ध्रु.॥ पावणांचा ठसा । दावीं मज तुझा
कैसा ॥2॥ वाव तुका म्हणे जालें । रोख पाहिजे दाविलें ॥3॥
2015 करितां वेरझारा ।
उभा न राहासी वेव्हारा ॥1॥ हे तों झोंडाईचे चाळे । काय
पोटीं तें न कळे ॥ध्रु.॥ आरगुणी मुग । बैसलासी जैसा बग ॥2॥ तुका म्हणे किती । बुडविलीं आळवितीं ॥3॥
2016 नाहीं देणें घेणे ।
गोवी केली अभिमानें ॥1॥ आतां कां हो निवडूं
नेदां । पांडुरंगा येवढा धंदा ॥ध्रु.॥ पांचांमधीं जावें । थोड्यासाटीं
फजित व्हावें ॥2॥ तुज ऐसी नाहीं ।
पांडुरंगा आम्ही कांहीं ॥3॥ टाकुं तो वेव्हार । तुज बहू करकर ॥4॥ तुका म्हणे आतां । निवडूं संतां हें देखतां ॥5॥
2017 सिंचन करितां मूळ ।
वृक्ष वोल्हावे सकळ ॥1॥ नको पृथकाचे भरी ।
पडों एक मूळ धरीं ॥ध्रु.॥ पाणचोर्‍याचें दार । वरिल दाटावें तें थोर ॥2॥ वस्व जाला राजा । मग आपुल्या त्या प्रजा ॥3॥ एक चिंतामणी । फिटे सर्व सुखधणी ॥4॥ तुका म्हणे धांवा । आहे पंढरिये विसांवा ॥5॥
2018 करूं याची कथा
नामाचा गजर । आम्हां संवसार काय करी ॥1॥ म्हणवूं हरिचे दास लेऊं तीं भूषणें । कांपे तयाभेणें कळिकाळ
॥ध्रु.॥ आशा भय लाज आड नये चिंता । ऐसी तया सत्ता समर्थाची ॥2॥ तुका म्हणे करूं ऐसियांचा संग । जेणें नव्हे भंग चिंतनाचा ॥3॥
2019 काय सर्प खातो अन्न
। काय ध्यान बगाचें ॥1॥ अंतरींची बुद्धी खोटी
। भरलें पोटीं वाईट ॥ध्रु.॥ काय उंदीर नाहीं धांवीं । राख लावी गाढव ॥2॥ तुका म्हणे सुसर जळीं । काउळीं कां न न्हाती ॥3॥
2020 मदें मातलें नागवें
नाचे । अनुचित वाचे बडबडी ॥1॥ आतां शिकवावा
कोणासी विचार । कर्म तें दुस्तर करवी धीट ॥ध्रु.॥ आलें अंगासी तें बळिवंत
गाढें । काय वेड्यापुढें धर्मनीत ॥2॥ तुका म्हणे कळों येईल तो भाव । अंगावरिल घाव उमटतां ॥3॥
2021 सोन्याचे पर्वत
करवती पाषाण । अवघे रानोरान कल्पतरू ॥1॥ परि या दुर्लभ विठोबाचे पाय । तेथें हे उपाय न सरती ॥ध्रु.॥ अमृतें सागर भरवे
ती गंगा । म्हणवेल उगा राहें काळा ॥2॥ भूत भविष्य कळों येईल वर्तमान । करवती प्रसन्न रिद्धीसिद्धी
॥3॥ स्थान मान कळों येती योगमुद्रा । नेववेल वारा ब्रह्मांडासी
॥4॥ तुका म्हणे मोक्ष राहे आलीकडे । इतर बापुडें काय तेथें ॥5॥
2022 भाविकां हें वर्म
सांपडलें निकें । सेविती कवतुकें धणीवरि ॥1॥ इच्छितील तैसा नाचे त्यांचे छंदें । वंदिती तीं पदें सकुमारें
॥ध्रु.॥ विसरले मुक्ती भक्ती अभिळासें । ओढत सरिसें सुखा आलें ॥2॥ तुका म्हणे नाहीं मागायाची आस । पांडुरंग त्यांस विसंबेना ॥3॥
2023 भक्तां समागमें
सर्वभावें हरि । सर्व काम करी न संगतां ॥1॥ सांटवला राहे हृदयसंपुष्टीं । बाहेर धाकुटी मूर्ती उभा ॥ध्रु.॥ मागण्याची वास पाहे
मुखाकडे । चिंतिल्या रोकडे मनोरथ ॥2॥ तुका म्हणे जीव भाव देवापायीं । ठेवूनि ते कांहीं न मगती ॥3॥
2024 प्रेमअमृतें रसना
ओलावली । मनाची राहिली वृत्ति पायीं ॥1॥ सकळ ही तेथें वोळलीं मंगळें । वृष्टी केली
जळें आनंदाच्या ॥ध्रु.॥ सकळ इंद्रियें जालीं ब्रह्मरूप । ओतलें स्वरूप माजी तया ॥2॥ तुका म्हणे जेथें वसे भक्तराव । तेथें नांदे देव संदेह नाहीं ॥3॥
2025 कासया गुणदोष पाहों
आणिकांचे । मज काय त्यांचें उणें असे ॥1॥ काय पापपुण्य पाहों आणिकांचें । मज काय त्यांचें उणें असें
॥ध्रु.॥ नष्टदुष्टपण कवणाचें वाणू । तयाहून आनु अधिक माझें ॥2॥ कुचर खोटा मज कोण असे आगळा । तो मी पाहों डोळां आपुलिये ॥3॥ तुका म्हणे मी भांडवलें पुरता । तुजसी पंढरिनाथा लावियेलें ॥4॥
2026 काळ जवळिच उभा
नेणां । घाली झांपडी खुंटी कानां ॥1॥ कैसा हुशार सावध राहीं । आपुला तूं अपुलेठायीं ॥ध्रु.॥ काळ जवळिच उभा
पाहीं । नेदी कोणासि देऊं कांहीं ॥2॥ काळें पुरविली पाठी । वरुषें जालीं तरी साठी ॥3॥ काळ भोंवताला भोंवे । राम येऊं नेदी जिव्हे ॥4॥ तुका म्हणे काळा । कर्म मिळतें तें जाळा ॥5॥
2027 दुष्ट भूषण
सज्जनाचें । अलभ्यलाभ पुण्य त्याचें॥1॥ धन्य ऐसा परउपकारी । जाय नरका आणिकांवारि ॥ध्रु.॥ मळ खाये संवदणी ।
करी आणिकांची उजळणी ॥2॥ तुका म्हणे
त्याचा । प्रीती आदर करा साचा ॥3॥
2028 साहोनियां
टांकीघाये । पाषाण देव चि जाला पाहें ॥1॥ तया रीती दृढ मन ।
करीं साधाया कारण ॥ध्रु.॥ बाण शस्त्र साहे गोळी । सुरां ठाव उंच स्थळीं ॥2॥ तुका म्हणे सती । अग्न न देखे ज्या रीती ॥3॥
2029 तेणें वेशें माझीं
चोरिलीं अंगें । मानावया जग आत्मैपणे । नाहीं चाड भीड संसाराचें कोड । उदासीन सर्व गुणें । भय मोह लज्जा
निरसली शंका । अवघियां एक चि पणें । विठ्ठलाच्या पायीं बैसोनि राहिलीं । भागलीं नुटित तेणें ॥1॥ आतां त्यांसीं काय चाले माझें बळ । जालोंसें दुर्बळ सत्वहीन । दग्ध पट दिसे संगति
बरवंट । काय त्याचें कारण ॥ध्रु.॥ आळसें दृष्टी न पाहे आपुलें । एक चि देखिलें सर्वरूप । मानामान तेथें
खुंटोनि राहिलें । पिसुन तो कोण बाप । ज्योति ना अंधार अवघा एकंकार । तेथें काय
पुण्यपाप । विठ्ठलावांचुनि कांहीं च नावडे । वेगळाल्या भावें रूप ॥2॥ बळबडिवार लौकिक वेव्हार । गेली आशा तृष्णा माया । सुखदुःखाची वार्ता
नाइके । अंतरलों दुरी तया । मीतूंपणनिःकाम होऊनि । राहिलों आपुलिया ठायां । तुजविण आतां मज
नाहीं कोणी । तुका म्हणे देवराया ॥3॥
2030 कथा पुराण ऐकतां ।
झोंप नाथिलि तत्वता । खाटेवरि पडतां । व्यापी चिंता तळमळ ॥1॥ ऐसी गहन कर्मगति । काय तयासी रडती । जाले जाणते जो
चित्तीं । कांहीं नेघे आपुला ॥ध्रु.॥ उदक लावितां न धरे । चिंता करी केव्हां सरे । जाऊं नका
धीरें । म्हणे करितां ढवाळ्या ॥2॥ जवळी गोंचिड क्षीरा
। जैसी कमळणी दर्दुरा । तुका म्हणे दुरा । देशत्यागें तयासी ॥3॥
2031 संदेह बाधक आपआपणयांतें
। रज्जुसर्पवत भासतस । भेऊनियां काय देखिलें येणें । मारें घायेंविण लोळतसे ॥1॥ आपणें चि तारी आपण चि मारी । आपण उद्धरी आपणयां । शुकनिळकेन्यायें
गुंतलासी काय । विचारूनि पाहें मोकळिया ॥ध्रु॥ पापपुण्य कैसे भांजिले अख । दशकाचा एक उरविला । जाणोनियां काय
होतोसी नेणता । शून्या ठाव रिता नाहीं नाहीं ॥2॥ दुरा दृष्टी पाहें न्याहाळूनि । मृगजला पाणी न म्हणे
चाडा । धांवतां चि फुटे नव्हे समाधान । तुका म्हणे जाण
पावे पीडा ॥3॥
2032 कथे उभा अंग राखे
जो कोणी । ऐसा कोण गणी तया पापा ॥1॥ येथें तो पातकी न येता च भला । रणीं कुचराला काय चाले
॥ध्रु.॥ कथे बैसोनी आणीक चर्चा । धिग त्याची वाचा कुंभपाक ॥2॥ तुका म्हणे ऐलपैल ते थडीचे । बुडतील साच मध्यभागीं ॥3॥
2033 नावडे ज्या कथा
उठोनियां जाती । ते यमा फावती बरे वोजा ॥1॥ तो असे जवळी गोंचिडाच्या न्यायें । देशत्यागें ठायें तया
दुरी ॥ध्रु.॥ नव्हे भला कोणी नावडे दुसरा । पाहुणा किंकरा यमा होय ॥2॥ तुका म्हणे तया करावें तें काई । पाषाण कां नाहीं
जळामध्यें ॥3॥
2034 जवळी नाहीं चित्त ।
काय मांडियेलें प्रेत ॥1॥ कैसा पाहे चद्रिद्रष्टि । दीप
स्नेहाच्या शेवटीं ॥ध्रु.॥ कांतेलेंसें श्वान । तैसें दिशा हिंडे मन ॥2॥ त्याचे कानीं हाणे । कोण बोंब तुका म्हणे ॥3॥
2035 दुर्बळा वाणीच्या
एक दोनि सिद्धी । सदैवा समाधि विश्वरूपीं ॥1॥ काय त्याचें वांयां गेलें तें एक । सदा प्रेमसुख सर्वकाळ
॥ध्रु.॥ तीर्थ देव दुरी तया भाग्यहीना । विश्व त्या सज्जना
दुमदुमिलें ॥2॥ तुका म्हणे एक
वाहाती मोळिया । भाग्यें आगळिया घरा येती ॥3॥
2036 परिमळें काष्ठ
ताजवां तुळविलें । आणीक नांवांचीं थोडीं । एक तें कातिवें उभविलीं ढवळारें एकाचिया कुड मेडी ।
एक दीनरूप आणिती मेळिया । एक ते बांधोनि माडी अवघियां बाजार एक
चि जाला । मांविकलीं आपुल्या पाडीं ॥1॥ गुण तो सार रूपमध्यकार । अवगुण तो फार पीडीतसे ॥ध्रु.॥ एक गुणें आगळे असती
। अमोल्य नांवांचे खडे । एक समर्थ दुर्बळा घरीं फार मोलाचे थोडे ।
एक झगमग करिती वाळवंटीं । कोणी न पाहाती तयांकडे सभाग्य संपन्न
आपुलाले घरीं । मायेक दैन्य बापुडें ॥2॥ एक मानें रूपें सारिख्या असती । अनेकप्रकार याती । ज्याचिया संचितें
जैसें आलें पुढें तयाची तैसी च गति । एक उंचपदीं बैसउनि सुखें । दास्य करवी
एका हातीं तुका म्हणे कां मानिती सुख । चुकलिया वांयां खंती ॥3॥
2037 नाहीं आम्हां शत्रु
सासुरें पिसुन । दाटलें हें घन माहियेर ॥1॥ पाहें तेथें पांडुरंग रखुमाई । सत्यभामा राही
जननिया ॥ध्रु.॥ लज्जा भय कांही आम्हां चिंता नाहीं ।
सर्वसुखें पायीं वोळगती ॥2॥ तुका म्हणे आम्ही
सदैवाचीं बाळें । जालों लडिवाळें सकळांचीं ॥3॥
2038 गर्भा असतां
बाळा । कोण पाळी त्याचा लळा ॥1॥ कैसा लाघवी
सूत्रधारी । कृपाळुवा माझा हरी ॥ध्रु.॥ सर्प पिलीं वितां चि खाय । वांचलिया
कोण माय ॥2॥ गगनीं लागला कोसरा
। कोण पुरवी तेथें चारा ॥3॥ पोटीं पाषाणांचे
जीव । कवण जीव त्याचा भाव ॥4॥ तुका म्हणे निश्चळ राहें । होईल तें सहज पाहें ॥5॥
2039 न म्हणे
कवणां सिद्ध साधक गंव्हार । अवघा विश्वंभर वांचूनियां ॥1॥ ऐसें माझे बुद्धी काया वाचा मन । लावीं तुझें ध्यान पांडुरंगा ॥ध्रु.॥ गातां प्रेमगुण
शंका माझ्या मनीं । नाचतां रंगणीं नाठवावी ॥2॥ देई चरणसेवा भूतांचें भजन । वर्णा अभिमान सांडवूनि ॥3॥ आशापाश माझी तोडीं माया चिंता । तुजविण वेथा नको कांहीं ॥4॥ तुका म्हणे सर्व भाव तुझे पायीं । राहे ऐसें देई प्रेम देवा ॥5॥
2040 अग्निमाजी
गेलें । अग्नि होऊन तें च ठेलें ॥1॥ काय उरलें तया पण । मागील तें नाम गुण ॥ध्रु.॥ लोह लागेपरिसा
अंगीं । तो ही भूषण जाला जगीं ॥2॥ सरिता वोहळा ओघा । गंगे मिळोनि जाल्या गंगा ॥3॥ चंदनाच्या वासें । तरु चंदन जालेस्पर्शे ॥4॥ तुका जडला संतां पायीं । दुजेपणा ठाव नाहीं॥5॥
2041 ऐशा भाग्यें जालों
। तरी धन्य जन्मा आलों ॥1॥ रुळें तळीले पायरी
। संत पाय देती वरी ॥ध्रु.॥ प्रेमामृतपान । होईल चरणरजें स्नान ॥2॥ तुका म्हणे सुखें । तया हरतील दुःखें ॥3॥
2042 करितां या सुखा ।
अंतपार नाहीं लेखा ॥1॥ माथां पडती संतपाय
। सुख कैवल्य तें काय ॥ध्रु.॥ ऐसा लाभ नाहीं । दुजा विचारितां कांहीं ॥2॥ तुका म्हणे गोड । तेथें पुरे माझें
कोड ॥3॥
2043 वेद जया गाती । आम्हां तयाची
संगति ॥1॥ नाम धरियेलें कंठीं । अवघा सांटविला पोटीं ॥ध्रु.॥ ॐकाराचें बीज ।
हातीं आमुचे तें निज ॥2॥ तुका म्हणे बहु
मोटें । अणुरणियां धाकुटें ॥3॥
2044 तूं श्रीयेचा पति ।
माझी बहु हीन याती ॥1॥ दोघे असों एके ठायीं
। माझा माथा तुझे पायीं ॥ध्रु.॥ माझ्या दीनपणां पार । नाहीं बहु तूं उदार ॥2॥ तुका म्हणे पांडुरंगा । मी ओहोळ तूं गंगा ॥3॥
2045 मी याचक तूं दाता ।
काय सत्य पाहों आतां ॥1॥ म्या तों पसरिला
हात । करीं आपुलें उचित ॥ध्रु.॥ आम्ही घ्यावें नाम । तुम्हां समाधान काम ॥2॥ तुका म्हणे देवराजा । वाद खंडीं तुझा माझा ॥3॥
2046 तुझे पोटीं ठाव ।
व्हावा ऐसा माझा भाव ॥1॥ करीं वासनेसारिखें
। प्राण फुटे येणें दुःखें ॥ध्रु.॥ अहंकार खोटे । वाटे श्वापदांची थाटे ॥2॥ तुका म्हणे आई । हातीं धरूनि संग देई ॥3॥
2047 दारीं परोवरी ।
कुडीं कवाडीं मी घरीं ॥1॥ तुमच्या लागलों
पोषणा । अवघे ठायीं नारायणा ॥ध्रु.॥ नेदीं खाऊं जेवूं । हातींतोंडींचें ही घेई ॥2 ॥ तुका म्हणे अंगीं । जडलों ठायींचा सलगी ॥3॥
2048 मज कोणी कांहीं करी
। उमटे तुमचे अंतरीं ॥1॥ व्याला वाडविलें म्हूण । मज
सुख तुज सीण ॥ध्रु.॥ माझें पोट धालें । तुझे अंगीं उमटलें ॥2॥ तुका म्हणे खेळें । तेथें तुमचिया बळें ॥3॥
2049 जोडोनियां कर । उभा
राहिलों समोर ॥1॥ हें चि माझें भांडवल । जाणे कारण विठ्ठल
॥ध्रु.॥ भाकितों करुणा । आतां नुपेक्षावें दीना ॥2॥ तुका म्हणे डोई । ठेवीं वेळोवेळां पायीं ॥3॥
2050 आम्ही
घ्यावें तुझें नाम । तुम्ही आम्ही द्यावें प्रेम ॥1॥ ऐसें निवडिलें
मुळीं । संतीं बैसोनि सकळीं ॥ध्रु.॥ माझी डोई पायांवरी । तुम्ही न धरावी दुरी ॥2॥ तुका म्हणे केला । खंड दोघांचा विठ्ठला ॥3॥
2051 वारिलें लिगाड ।
बहुदिसांचें हें जाड ॥1॥ न बोलावें ऐसें
केलें । काहीं वाउगें तितुलें ॥ध्रु.॥ जाला चौघांचार । गेला खंडोनि वेव्हार ॥2॥ तुका म्हणे देवा । करीन ते घ्यावी सेवा ॥3॥
2052 पायरवे अन्न । मग
करी क्षीदक्षीण ॥1॥ ऐसे होती घातपात ।
लाभे विण संगें थीत ॥ध्रु.॥ जन्माची जोडी । वाताहात एके घडी ॥2॥ तुका म्हणे शंका । हित आड या लौकिका ॥3॥
2053 आम्हां वैष्णवांचा । नेम काया मनें वाचा ॥1॥ धीर धरूं जिवासाटीं
। येऊं नेदूं लाभा तुटी ॥ध्रु.॥ उचित समय । लाज निवारावें भय ॥2॥ तुका म्हणे कळा । जाणों नेम नाहीं बाळा ॥3॥
2054 उलंघिली लाज ।
तेणें साधियेलें काज ॥1॥ सुखें नाचे
पैलतीरीं । गेलों भवाचे सागरीं ॥ध्रु.॥ नामाची सांगडी । सुखें बांधली आवडी ॥2॥ तुका म्हणे लोकां । उरली वाचा मारीं हाका ॥3॥
2055 बैसलोंसे दारीं ।
धरणें कोंडोनि भिकारी ॥1॥ आतां कोठें हालों
नेदीं । बरी सांपडली संदी ॥ध्रु.॥ किती वेरझारा । मागें घातलीया घरा ॥2॥ माझें मज नारायणा । देतां कां रे नये
मना ॥3॥ भांडावें तें किती
। बहु सोसिली फजिती ॥4॥ तुका म्हणे
नाहीं । लाज तुझे अंगीं कांहीं ॥5॥
2056 जालों द्वारपाळ । तुझें राखिलें सकळ ॥1॥ नाहीं लागों दिलें अंगा । आड ठाकलों मी जगा ॥ध्रु.॥
करूनियां नीती । दिल्याप्रमाणें चालती ॥2॥ हातीं दंड काठी । भा जिवाचिये साटीं ॥3॥ बळ बुद्धी युक्ती । तुज दिल्या सर्व शक्ती ॥4॥ तुका म्हणे खरा । आतां घेईन मुशारा ॥5॥
2057 फळाची तों पोटीं ।
घडे वियोगें ही भेटी ॥1॥ करावें चिंतन । सार
तें चि आठवण ॥ध्रु.॥ चित्त चित्ता ग्वाही । उपचारें चाड नाहीं ॥2॥ तुका म्हणे देवा । पावे अंतरींची सेवा ॥3॥ ॥15॥
2058 दुर्बळाचें कोण ।
ऐके घालूनियां मन । राहिलें कारण । तयावांचूनि काय तें ॥1॥ कळों आलें अनुभवें । पांडुरंगा माझ्या जीवें । न संगतां
ठावें । पडे चर्या देखोनि ॥ध्रु.॥ काम क्रोध माझा देहीं । भेदाभेद केले
नाहीं । होतें तेथें कांहीं । तुज कृपा करितां ॥2॥ हें तों नव्हे उचित । नुपेक्षावें शरणागत । तुका म्हणे रीत
। तुमची आम्हां न कळे ॥3॥
2059 आम्ही भाव
जाणों देवा । न कळती तुझिया मावा । गणिकेचा कुढावा । पतना न्यावा दशरथ ॥1॥ तरी म्यां काय गा करावें । कोण्या रीती तुज पावें । न संगतां
ठावें । तुम्हांविण न पडे ॥ध्रु.॥ दोनी फाकलिया वाटा । केवी केला
घटापटा । नव्हे धीर फांटा । आड रानें भरती ॥2॥ तुका म्हणे माझे डोळे । तुझे देखती हे चाळे । आतां येणें वेळे । चरण
जीवें न सोडीं ॥3॥
2060 वेरझारीं जाला सीण
। बहु केलें क्षीदक्षीण । भांडणासी दिन । आजी येथें फावला ॥1॥ आतां काय भीड भार । धरूनियां लोकचार । बुडवूनि वेव्हार ।
सरोबरी करावी ॥ध्रु.॥ आलें बहुतांच्या मना । कां रे न होसी शहाणा । मुळींच्या
वचना । आम्ही जागों आपुल्या ॥2॥ तुका म्हणे चौघांमधीं । तुज नेलें होतें आधीं । आतां नामधीं । उरी
कांहीं राहिली ॥3॥
2061 कल्पतरूखालीं ।
फळें येती मागीतलीं ॥1॥ तेथें बैसल्याचा
भाव । विचारूनि बोलें ठाव ॥ध्रु.॥ द्यावें तें उत्तर । येतो प्रतित्याचा फेर ॥2॥ तुका म्हणे मनीं । आपुल्या च लाभहानि॥3॥
2062 रंगलें या रंगें
पालट न घरी । खेवलें अंतरीं पालटेना ॥1॥ सावळें निखळ
कृष्णनाम ठसे । अंगसंगें कैसे शोभा देती ॥ध्रु.॥ पवित्र जालें तें न
लिंपे विटाळा । नैदी बैसों मला आडवरी ॥2॥ तुका म्हणे काळें काळें केलें तोंड । प्रकाश अभंड देखोनियां ॥3॥
2063 जगा काळ खाय । आम्ही माथां
दिले पाय ॥1॥ नाचों तेथें उभा
राहे । जातां व्यंग करी साहे ॥ध्रु.॥ हरिच्या गुणें धाला । होता खात चि भुकेला ॥2॥ तुका म्हणे हळु । जाला कढत शीतळु ॥3॥
2064 ब्रह्मरस घेई काढा । जेणें पीडा
वारेल ॥1॥ पथ्य नाम विठोबाचें । अणीक वाचे न सेवीं ॥ध्रु.॥ भवरोगाऐसें जाय ।
आणीक काय क्षुल्लकें ॥2॥ तुका ह्मणे नव्हे
बाधा । अणीक कदा भूतांची ॥3॥
2065 अंगें अनुभव जाला
मज । संतरजचरणांचा ॥1॥ सुखी जालों या
सेवनें । दुःख नेणें यावरी ॥ध्रु.॥ निर्माल्याचें तुळसीदळ । विष्णुजळ चरणींचें ॥2॥ तुका म्हणे भावसार । करूनि फार मिश्रीत ॥3॥
2066 वैद्य एक पंढरिराव
। अंतर्भाव तो जाणे ॥1॥ रोगाऐशा द्याव्या
वल्ली । जाणे जाली बाधा ते ॥ध्रु.॥ नेदी रुका वेचों मोल । पोहे बोल प्रीतीचे ॥2॥ तुका म्हणे दयावंता । सदा चिंता दीनांची ॥3॥
2067 करितां कोणाचें ही
काज । नाहीं लाज देवासी ॥1॥ बरे करावें हें काम
। धरिलें नाम दीनबंधु ॥ध्रु.॥ करुनि अराणूक पाहे । भलत्या साह्य व्हावया
॥2॥ बोले तैसी करणी करी । तुका म्हणे एक
हरि ॥3॥
2068 उभें चंद्रभागे
तीरीं । कट धरोनियां करीं । पाउलें गोजिरीं । विटेवरी शोभलीं ॥1॥ त्याचा छंद माझ्या जीवा । काया वाचा मनें हेवा । संचिताचा ठेवा ।
जोडी हातीं लागली ॥ध्रु.॥ रूप डोळियां आवडे । कीर्ती श्रवणीं पवाडे । मस्तक नावडे । उठों पायांवरोनि ॥2॥ तुका म्हणे नाम । ज्याचें नासी क्रोध काम । हरी भवश्रम ।
उच्चारितां वाचेसी ॥3॥
2069 आम्हां हें
चि भांडवल । म्हणों विठ्ठल विठ्ठल ॥1॥ सुखें तरों भवनदी । संग वैष्णवांची मांदी ॥ध्रु.॥ बाखराचें वाण । सांडूं हें जेवूं
जेवण ॥2॥ न लगे वारंवार । तुका म्हणे
वेरझार ॥3॥
2070 आतां माझ्या भावा ।
अंतराय नको देवा ॥1॥ आलें भागा तें
करितों । तुझें नाम उच्चारितों ॥ध्रु.॥ दृढ माझें मन । येथें राखावें
बांधोन ॥2॥ तुका म्हणे वाटे । नको फुटों देऊं फांटे ॥3॥
2071 काय देवापाशीं उणें
। हिंडे दारोदारीं सुनें ॥1॥ करी अक्षरांची आटी
। एके कवडी च साटीं ॥ध्रु.॥ निंदी कोणां स्तवी । चिंतातुर सदा जीवीं ॥2॥ तुका म्हणे भांड । जलो जळो त्याचें तोंड ॥3॥
2072 मागणें तें मागों
देवा । करूं भक्ती त्याची सेवा ॥1॥ काय उणे तयापाशीं । रिद्धीसिद्धी
ज्याच्या दासी ॥ध्रु.॥ कायावाचामन । करूं देवा हें अर्पण ॥2॥ तुका म्हणे विश्वंभर । ज्याच्यानें हें चराचर ॥3॥
2073 चित्तीं नाहीं आस ।
त्याचा पांडुरंग दास ॥1॥ असे भक्तांचिये
घरीं । काम न संगतां करी ॥ध्रु.॥ अनाथाचा बंधु । असे अंगीं हा संबंधुं ॥2॥ तुका म्हणे भावें । देवा सत्ता राबवावें ॥3॥
2074 कर्कश संगति । दुःख उदंड
फजिती ॥1॥ नाहीं इह ना परलोक । मजुर दिसे जैसें रंक ॥ध्रु.॥ वचन सेंटावरी ।
त्याचें ठेवूनि धिक्कारी ॥2॥ तुका म्हणे
पायीं बेडी । पडिली कपाळीं कुर्‍हाडी ॥3॥
2075 बीज पेरे सेतीं ।
मग गाडेवरी वाहाती ॥1॥ वांयां गेलें ऐसें
दिसे । लाभ त्याचे अंगीं वसे ॥ध्रु.॥ पाल्याची जतन । तरि प्रांतीं येती कण ॥2॥ तुका म्हणे आळा । उदक देतां लाभे फळा ॥3॥
2076 जाणावें तें सार ।
नाहीं तरी दगा फार ॥1॥ डोळे झांकिलिया रवि
। नाहीं ऐसा होय जेवीं ॥ध्रु.॥ बहुथोड्या आड । निवारितां लाभें जाड ॥2॥ तुका म्हणे खरें । नेलें हातींचे अंधारें॥3॥
2077 मुळीं नेणपण । जाला
तरी अभिमान ॥1॥ वांयां जावें हें
चि खरें । केलें तेणें चि प्रकारें ॥ध्रु.॥ अराणूक नाहीं कधीं । जाली तरि भेदबुद्धी ॥2॥ अंतरली नाव । तुका म्हणे नाहीं ठाव ॥3॥
2078 संवसारसांते आले हो
आइका । तुटीचें ते नका केणें भरूं ॥1॥ लाभाचा हा काळ अवघे विचारा । पारखी ते करा साह्य येथें
॥ध्रु.॥ शृंगारिलें दिसे न कळें अंतर । गोविला पदर उगवेना ॥2॥ तुका म्हणे खोटें गुंपतां विसारें । हातिंचिया खरें हातीं घ्यावें ॥3॥
2079 सारावीं लिगाडें
धरावा सुपंथ । जावें उसंतीत हळूहळू ॥1॥ पुढें जातियाचे उमटले माग । भांबावलें जग आडरानें ॥ध्रु.॥ वेचल्याचा पाहे
वरावरि झाडा । बळाचा निधडा पुढिलिया ॥2॥ तुका म्हणे जैसी दाखवावी वाणी । ते द्यावी भरोनी शेवट तों ॥3॥
2080 बुद्धीमंद
शिरीं । भार फजिती पदरीं ॥1॥ जाय तेथें अपमान ।
पावे हाणी थुंकी जन ॥ध्रु.॥ खरियाचा पाड । मागें लावावें लिगाड ॥2॥ तुका म्हणे करी । वर्म नेणें भरोवरी ॥3॥
2081 पूर्वजांसी नर्का ।
जाणें तें आइका ॥1॥ निंदा करावी चाहाडी
। मनीं धरूनि आवडी ॥ध्रु.॥ मात्रागमना ऐसी । जोडी पातकांची रासी ॥2॥ तुका म्हणे वाट । कुंभपाकाची ते नीट ॥3॥
2082 वेडीं तें वेडीं
बहुत चि वेडीं । चाखतां गोडी चवी नेणे ॥ध्रु.॥ देहा लावी वात ।
पालव घाली जाली रात ॥1॥ कडिये मूल भोंवतें
भोंये । मोकलुनि रडे धाये ॥2॥ लेंकरें वित्त पुसे जगा । माझा गोहो कोण तो सांगा ॥3॥ आपुली शुद्धी जया नाहीं । आणिकांची ते जाणे काई ॥4॥ तुका म्हणे ऐसे जन । नर्का जातां राखे कोण ॥5॥
2083 आवडीचें दान देतो
नारायण । बाहे उभारोनि राहिलासे ॥1॥ जें जयासी रुचे तें
करी समोर । सर्वज्ञ उदार मायबाप ॥ध्रु.॥ ठायीं पडिलिया तें
चि लागे खावें । ठायींचे चि घ्यावें विचारूनि ॥2॥ बीज पेरूनियां तें चि घ्यावें फळ । डोरलीस केळ कैंचें लागे
॥3॥ तुका म्हणे देवा कांहीं बोल नाहीं । तुझा तूं चि पाहीं शत्रु सखा ॥4॥
2084 अडचणीचें दार ।
बाहेर माजी पैस फार ॥1॥ काय करावें तें
मौन्य । दाही दिशा हिंडे मन ॥ध्रु.॥ बाहेर दावी वेश । माजी वासनेचे लेश ॥2॥ नाहीं इंद्रियां दमन । काय मांडिला दुकान ॥3॥ सारविलें निकें । वरि माजी अवघें फिकें ॥4॥ तुका म्हणे अंतीं । कांहीं न लगे चि हातीं ॥5॥
2085 लय लक्षूनियां
जालों म्हणती देव । तो ही नव्हे भाव सत्य जाणा ॥1॥ जालों बहुश्रुत न लगे आतां कांहीं । नको राहूं ते ही निश्चितीनें
॥ध्रु.॥ तपें दान काय मानिसी विश्वास । बीज फळ त्यास आहे पुढें ॥2॥ कर्म आचरण यातीचा स्वगुण । विशेष तो गुण काय तेथें ॥3॥ तुका म्हणे जरी होईल निष्काम । तरिच होय राम देखे डोळां ॥4॥
2086 पुरली धांव कडिये
घेई । पुढें पायीं न चलवीं ॥1॥ कृपाळुवे पांडुरंगे । अंगसंगे जिवलगे ॥ध्रु.॥ अवघी निवारावी भूक । अवघ्या दुःख
जन्माचें ॥2॥ तुका म्हणे
बोलवेना । लावीं स्तनां विश्वरें ॥3॥
2087 जें जें मना वाटे
गोड । तें तें कोड पुरविसी ॥1॥ आतां तूं चि बाह्यात्कारीं । अवघ्यापरी जालासी ॥ध्रु.॥ नाहीं सायासाचें
काम । घेतां नाम आवडी ॥2॥ तुका म्हणे
सर्वसांगे । पांडुरंगे दयाळे ॥3॥
2088 जेथें माझी दृष्टी जाय ।
तेथें पाय भावीन ॥1॥ असेन या समाधानें ।
पूजा मनें करीन ॥ध्रु.॥ अवघा च अवघे देसी । सुख घेवविसी संपन्न ॥2॥ तुका म्हणे बंधन नाहीं । ऐसें कांहीं ते करूं ॥3॥
2089 नातुडे जो कवणे परी
। उभा केला विटेवरी ॥1॥ भला भला पुंडलिका ।
मानलासी जनलोकां ॥ध्रु.॥ कोण्या काळें सुखा । ऐशा कोण पावता ॥2॥ अवघा आणिला परिवार । गोपी गोपाळांचा भार ॥3॥ तुका म्हणे धन्य जालें । भूमी वैकुंठ आणिलें ॥4॥
2090 अवघे चुकविले सायास
। तपरासी जीवा नास ॥1॥ जीव देऊनियां बळी ।
अवघीं तारिलीं दुर्बळीं । केला भूमंडळीं । माजी थोर पवाडा ॥ध्रु.॥ कांहीं न मगे याची
गती । लुटवितो जगा हातीं ॥2॥ तुका म्हणे भक्तराजा । कोण वर्णी पार
तुझा ॥3॥
2091 प्रमाण हें
त्याच्या बोला । देव भक्तांचा अंकिला ॥1॥ न पुसतां जातां नये
। खालीं बैसतां ही भिये ॥ध्रु.॥ अवघा त्याचा होत । जीव भावाही सहित ॥2॥ वदे उपचाराची वाणी । कांहीं माग म्हणऊनि ॥3॥ उदासीनाच्या लागें । तुका म्हणे
धांवे मागें ॥4॥
2092 कांहीं न मागती
देवा । त्यांची करूं धांवे सेवा ॥1॥ हळूहळू फेडी ॠण । होऊनियां रूपें दीन ॥ध्रु.॥ होऊं न सके वेगळा ।
क्षण एक त्यां निराळा ॥2॥ तुका म्हणे भक्तीभाव ।
हा चि देवाचा ही देव ॥3॥
2093 जाणे अंतरिंचा भाव
। तो चि करितो उपाव ॥1॥ न लगें सांगावें
मांगावें ॥ जीवें भावें अनुसरावें । अविनाश घ्यावें । फळ धीर धरोनि
॥ध्रु.॥ बाळा न मागतां भोजन । माता घाली पाचारून ॥2॥ तुका म्हणे तरी । एकीं लंघियेले गिरी ॥3॥
2094 आम्ही नाचों
तेणें सुखें । वाऊं टाळी गातों मुखें ॥1॥ देव कृपेचा कोंवळा
। शरणागता पाळी लळा ॥ध्रु.॥ आम्हां जाला हा निर्धार । मागें तारिलें अपार ॥2॥ तुका म्हणे संतीं । वर्म दिलें आम्हां हातीं
॥3॥
2095 जालों निर्भर
मानसीं । म्हणऊनि कळलासी ॥1॥ तुझे म्हणविती त्यांस । भय चिंता नाहीं आस ॥ध्रु.॥ चुकविसी पाश ।
गर्भवास यातना ॥2॥ तुझें जाणोनियां वर्म । कंठीं धरियेलें नाम ॥3॥ तुका म्हणे तेणें सुखें । विसरलों जन्मदुःख ॥4॥
2096 नको दुष्टसंग । पडे
भजनामधीं भंग ॥1॥ काय विचार देखिला ।
सांग माझा तो विठ्ठला ॥ध्रु.॥ तुज निषेधितां । मज न साहे सर्वथा ॥2॥ एका माझ्या जीवें । वाद करूं कोणासवें ॥3॥ तुझे वर्णू गुण । कीं हे राखों दुष्टजन ॥4॥ काय करूं एका । मुखें सांग म्हणे तुका ॥5॥
2097 विठ्ठल माझी माय ।
आम्हां सुखा उणें काय ॥1॥ घेतों अमृताची धनी । प्रेम वोसंडलें स्तनीं ॥ध्रु.॥ क्रीडों
वैष्णवांच्या मेळीं । करूं आनंदाच्या जळीं ॥2॥ तुका म्हणे कृपावंत । ठेवीं आम्हांपाशीं
चित्त ॥3॥
2098 भक्तीसुखें
जे मातले । ते कळिकाळा शूर जाले ॥1॥ हातीं बाण
हरिनामाचे । वीर गर्जती विठ्ठलाचे ॥ध्रु.॥ महां दोषां आला त्रास । जन्ममरणां
केला नाश ॥2॥ सहस्रनामाची आरोळी । एक एकाहूनि बळी ॥3॥ नाहीं आणिकांचा गुमान । ज्याचें अंकित त्यावांचून ॥4॥ तुका म्हणे त्यांच्या घरीं । मोक्षसिद्धी या कामारी ॥5॥
2099 पंधरां दिवसां एक
एकादशी । कां रे न करिसी व्रतसार ॥1॥ काय तुझा जीव जातो एका दिसें । फराळाच्या मिसें धणी घेसी
॥ध्रु.॥ स्वहित कारण मानवेल जन । हरिकथा पूजन वैष्णवांचें ॥2॥ थोडे तुज घरीं होती उजगरे । देउळासी कां रे मरसी जातां ॥3॥ तुका म्हणे कां रे सकुमार जालासी । काय जाब देसी यमदूतां ॥4॥
2100 कथा हें भूषण
जनामध्यें सार । तरले अपार बहुत येणें ॥1॥ नीचिये कुळींचा उंचा वंद्य होय । हरीचे जो गाय गुणवाद
॥ध्रु.॥ देव त्याची माथां वंदी पायधुळी । दीप झाला कुळीं वंशाचिये ॥2॥ त्याची निंदा करी त्याची कुष्ठ वाणी । मुख संवदणी रजकाची ॥3॥ तुका म्हणे नाहीं चोरीचा व्यापार । विठ्ठलाचें सार नाम ध्यावें ॥4॥
--: संकलन संतचरणरज श्री शाहू संभाजी भारती :--
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा
धन्यावाद ! लवकरच आपले समाधान होईल.